cwårt

Loukîz a : «cwår», «cwårs»

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

S’ i gn åreut ene sakî ki sepreut cwè åd fwait di l’ etimolodjeye di « cwårt », el pout stitchî vaici. (sorwalonde avou CW- Lidjwès)

Sustantif

singulî	pluriyal
cwårt	cwårts

cwårt omrin

1. (matematikes) boket k' on-z a cwand on pårtixh ene sacwè e cwate.
2. (vî vî mot) muzeure d' on cwårt d' ene sacwè, copurade.
   1. pîce d' on cwårt di patår.
   2. pîce di tchamp d' on cwårt di djournå (on pô moens ki shijh åres).
      • Il ont planté on cwårt di crompires.
   3. botaye d' on cwårt di lite.
      • Tinoz, la l' peket; gn a tchaeconk on dmey cwårt, nén dpus, la — Nestor Outer (fråze rifondowe).
      • Di ç' tins la, on boeveut des cwårts, des ptitès boteyes d' on cwårt di lite di bire.

Ratourneures

1. cwårt d’ eure
   • Ci fourit l' afwaire d' on dmey cwårt d' eure po nosse poirteu ås saetchs do tcherdjî i cofe, li banse di l' efant et kékès bardaxhreyes sol tcherete. — Joseph Vrindts, « Li pope d'Anvers » (1896), p.27 (fråze rifondowe).
2. on cwårt di djoû : li cwårt d' ene djournêye d' ovraedje.
3. on cwårt d' eure : cwénze munutes.
   • I soune li cwårt.
4. cwårt po onze : 10:45. (neyerlandès « kwart voor elf »).
   • Cåzi l’ cwårt po onze ! Endè rvénrè nouk divant onze et dmeye ! — Henri Simon, « Li bleû-bîhe » 1886, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.11 (fråze rifondowe).
5. passer on laid cwårt d' eure : aveur on mwais moumint (tot estant seré).
6. dji t' frè passer on laid cwårt d' eure : dijhêye po mancî ene sakî.
7. li cwårt di deus eures u : li cwårt po deus eures u : on cwårt d' eure po deus eures u : on cwårt d' eure divant deus eures u : deus eures moens l' cwårt : 1 e. 45.
8. deus eures et cwårt u : deus eures on cwårt u : on cwårt d' eure après deus eures : 2 e. 15.
9. pol cwårt d' eure : pol moumint.
   • Pol cwårt d' eure, leyoz Tonete e påye (M. Peclers).
10. les troes cwårts : 3/4.
11. les troes cwårts do tins : å pus sovint. F. généralement, habituellement, d'ordinaire.
12. I fwait tot ås troes cwårts : i n' finixh måy si ovraedje.

Parintaedje

• cwårtî
• cwåtler, discwåtler
• cwåte
• cwår
• cwårlet
• Loukîz a : « cwate »

Ortografeyes

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

• qwårt : E1
• cwârt : S0
• cwårt : E1
• kârt : O4

E rfondou walon :

• cwårt : R9 ^(lére), R10 ^(lére), R13

Li mot n’ est nén dins : C8

Ratournaedjes

cwårt

• Francès : quart ^(fr)