tchôdron

Èn årtike di Wiccionaire.

Walon (Rifondou)[candjî]

Etimolodjeye[candjî]

Bodje «tchôdire», avou l’ cawete « -on » (pitite tchôdire); çou ki dene on mot avou l’ dobe cawete « -ron ».

Hopea di tchôdrons

Prononçaedje[candjî]

Sustantif[candjî]

singulî pluriyal
tchôdron tchôdrons

tchôdron omrin

Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.
  1. usteye di manaedje, gros pot di scroufier, di keuve, avou ene coviete, po cure l' amagnî dvins.
    • On fjheut ça dins des tchôdrons d' keuve.
    • Mi tchôdron est trawé sol costé. Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
    • Metoz l' tchôdron e feu po fé l' cabolêye Motî del Lovire (fråze rifondowe).
    • Lambiet, fijhoz çki vs vloz, alez a cfesse; neglidjîz vosse tchôdron; båyîz, gretez vosse fesse Chales Werotte (fråze rifondowe).
    • Dj'a po trèzôr on vî sètch
      avou dès-ûstèyes di mignon
      mès-antricayes di manèdje
      sacwants fortchètes
      On vî tchådron
      — Baptiste Frankinet, Mi tèstamint Noer Boton l° 505, p. 25..
    rl a: mårmite, casrole.
  2. saeyea a buze.
    • On rmouyive li lindje tot vudant d' l' aiwe dissu avou on tchôdron a buze, po n' nén vudî a costé.
  3. tchôdronêye.
    • Mete cure on tchôdron d' aiwe.
  4. boton d' ôr (fleur).
    Loukîz a: cou d' tchôdron.

Ratourneures[candjî]

  1. On n' est måy noeri ki pa des noers tchôdrons u : C' est todi l' crama ki dit å tchôdron "Noer cou !" : li ci ki dit do må des ôtes, il est co pus noer ki zels. Franwal: ahåyant po: On n'est jamais sali que par de la merde.
  2. aveur ene tiesse come on tchôdron : aveur må s' tiesse d' esse hodé, d' aveur trop boevou, a cåze k' i gn a trop d' brut.
  3. avou s' vî tchôdron, elle end årè on noû : dijhêye po ene djonne feme ki nd a maryî on vî: cwand i serè moirt, elle e rmareyrè on djonne avou l' eritance.
  4. c' est dins les vîs tchôdrons k' on fwait l' meyeute sope : sipot po dire k' ene feme k' est ddja d' ådje "va co bén".
    Loukîz a: cafè.
  5. tchôdron al bire : grand tchôdron k' on s' endè sierveut po fé l' bire et k' les djins s' prustént.

Parintaedje[candjî]

Ortografeyes[candjî]

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes[candjî]

  • F. marmite, chaudron.
  • F. renoncule.