zels : Diferince etur modêyes

Èn årtike di Wiccionaire.
Contenu supprimé Contenu ajouté
m {{rato}} → {{r}}
Roye 32: Roye 32:
''b)'' les minmes (djins). ''Nos restans co avou tos zels.'' Loukîz a: [[tot]]. {{lang|fr|F. les mêmes.}} {{lang|en|Ingl. the same people.}}
''b)'' les minmes (djins). ''Nos restans co avou tos zels.'' Loukîz a: [[tot]]. {{lang|fr|F. les mêmes.}} {{lang|en|Ingl. the same people.}}


''c)'' {{rato}}c' est tot zels, totes zeles{{/rato}} c' est bén zel(e)s. ''C' est tot zels, la, ça, di leyî les usteyes e plan sol tchantî.'' {{lang|fr|F. ça leur ressemble à fond, c'est typiquement eux (elles).}}
''c)'' {{r|c' est tot zels, totes zeles}} c' est bén zel(e)s. ''C' est tot zels, la, ça, di leyî les usteyes e plan sol tchantî.'' {{lang|fr|F. ça leur ressemble à fond, c'est typiquement eux (elles).}}


==== {{H|Reu}} ====
==== {{H|Reu}} ====
(metou tot seu)
(metou tot seu)
#{{rato}}a zels tos seus, a zeles totes seules{{/rato}} rén k' inte di zel(e)s, sins nolu d' ôte. ''A zels tos seus, i frént bén ene ekipe di fotbale.'' {{lang|fr|F. à eux seuls.}}
#{{r|a zels tos seus, a zeles totes seules}} rén k' inte di zel(e)s, sins nolu d' ôte. ''A zels tos seus, i frént bén ene ekipe di fotbale.'' {{lang|fr|F. à eux seuls.}}
#[[a zels]] u [[da zels]] c' est zels k' endè sont mwaisses. Loukîz a: [[leur]]. {{lang|fr|F. à eux (elles); leur appartenant.}} {{lang|en|Ingl. theirs.}}
#[[a zels]] u [[da zels]] c' est zels k' endè sont mwaisses. Loukîz a: [[leur]]. {{lang|fr|F. à eux (elles); leur appartenant.}} {{lang|en|Ingl. theirs.}}
#{{rato}}on, ene (+ no) da zel(e)s{{/rato}} ene sacwè ki ls ôtes n' on tnén. ''Dji n' årgouwe nén les cis ki sayèt d' trover ene solucion da zels åd fwait do rfondaedje do walon'' ([[R. Viroux]]). {{lang|fr|F. personnel(le), propre.}} {{lang|en|Ingl. own.}} {{lang|nl|Ny. eigen.}}
#{{r|on, ene (+ no) da zel(e)s}} ene sacwè ki ls ôtes n' on tnén. ''Dji n' årgouwe nén les cis ki sayèt d' trover ene solucion da zels åd fwait do rfondaedje do walon'' ([[R. Viroux]]). {{lang|fr|F. personnel(le), propre.}} {{lang|en|Ingl. own.}} {{lang|nl|Ny. eigen.}}
#{{rato}}ene sacwè bén da zels{{/rato}} Franwal: ahåyant po: {{lang|fr|"leur identité"}}.
#{{r|ene sacwè bén da zels}} Franwal: ahåyant po: {{lang|fr|"leur identité"}}.
#{{rato}}leu tuzance da zels{{/rato}} Franwal: ahåyant po: {{lang|fr|"leur identité culturelle"}}.
#{{r|leu tuzance da zels}} Franwal: ahåyant po: {{lang|fr|"leur identité culturelle"}}.
(dirî dvancete)
(dirî dvancete)
{{rato}}Il estént zels cwate{{/rato}} a cwate (djins, biesses). Loukîz a: [[leu#Walon 3|leu]].
{{r|Il estént zels cwate}} a cwate (djins, biesses). Loukîz a: [[leu#Walon 3|leu]].
{{rato}}elle ont vnou zeles deus{{/rato}} a deus. Loukîz a: [[leu#Walon 3|leu]], [[ambedeus]].
{{r|elle ont vnou zeles deus}} a deus. Loukîz a: [[leu#Walon 3|leu]], [[ambedeus]].
{{rato}}zels, zeles assez{{/rato}} assez (tot cåzant d' djins). ''Il estént zels assez, dandjreus ?'' {{lang|fr|F. suffisamment nombreux.}} {{lang|en|Ingl. enough of them.}}
{{r|zels, zeles assez}} assez (tot cåzant d' djins). ''Il estént zels assez, dandjreus ?'' {{lang|fr|F. suffisamment nombreux.}} {{lang|en|Ingl. enough of them.}}
{{r| zels mwints, zeles mwintes}}; u: {{r|zels po fé}} : a bråmint (des djins). ''Il estént zels mwintes, a l' etermint ?'' Loukîz a: [[leu#Walon 3|leu]]. {{lang|fr|F. à beaucoup, nombreux (se).}} {{lang|en|Ingl. many of them.}}
{{r| zels mwints, zeles mwintes}}; u: {{r|zels po fé}} : a bråmint (des djins). ''Il estént zels mwintes, a l' etermint ?'' Loukîz a: [[leu#Walon 3|leu]]. {{lang|fr|F. à beaucoup, nombreux (se).}} {{lang|en|Ingl. many of them.}}



Modêye do 1 fevrî 2021 à 15:55

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Tayon-bodje latén «illas» (zeles) pal voye do vî walon «èles»; pu riscôpaedje di shuvions come "sins èles", "totes èles" (avou prononçaedje des loyeures -z-), çou ki s' comprindrè "sins zèles", "totes zeles". Cisse cogne femrinne la, "zel" divna li seule fôme dins cåzu tot l' Payis walon diviè Dataedje do mot : 1650) (Sintake do walon del Gléjhe t. I., pî-note p. 194-195.

Prononçaedje

zels, zès, zês, zias, zeus, zoul, zës, zols, zals, zous; miersipepieuzmint el mape ey el notule A.L.W. 2. 29.

Prono d’ djin tonike

omrin femrin
Singulî lu leye
Pluriyal zels / yeusses zeles

zels omrin

  1. prono tonike des rwaitants (3inme djin do pluriyal).
Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.

1. metou dirî ene divancete. Dj' a des efants; c' est po zels ki dj' overe. Por zels, c' est todi bon assez. Ebén, ça serè tant pire po zeles. Dji dmoréve astok di zeles. I vnèt cwand on n' a pus dandjî d' zels. Dji n' avans nén mezåjhe did zeles. Les leus ni s' magnèt nén eter zels. Nos irans å martchi avou zels. On s' va anoyî sins zels. Nos frans bén sins zeles. Gn a des meres ki n' pinsèt k' a zeles. Loukîz a: yeusses.

2. metou tot seu el tiesse del fråze, u d' ene fråzlete adjondowe, et ki va esse repeté pa on prono ordinåre. Ti, ti t' casse li tiesse, et zels, i s' è fotèt come di leu prumire tchimijhe.

3. metou come rafoircixhant prono.

a) sudjet. Dji vou bén, mins zels ni vôront måy. Dimandez a on vî curè; zels conoxhèt tos les ptits screts-mawets (J. Brumioul). C' est zeles ki vénront aprester a marinde.

b) coplemint. Les djins ki sont metchants, c' est zels k' il lzî arive corade des måleurs.

4. repetaedje do sudjet, sovint aconcoisté d' èn adviebe (di dgré, evnd.). C' est zels mwaisses. I sont zels assez. Ele sont zeles totes seules.

5. tot zels, totes zeles:

a) zels tertos, zeles tertotes. Dj' a stî contraryî pa tos zels. F. eux tous, elles toutes. Ingl. all of them.

b) les minmes (djins). Nos restans co avou tos zels. Loukîz a: tot. F. les mêmes. Ingl. the same people.

c) c' est tot zels, totes zeles c' est bén zel(e)s. C' est tot zels, la, ça, di leyî les usteyes e plan sol tchantî. F. ça leur ressemble à fond, c'est typiquement eux (elles).

Ratourneures

(metou tot seu)

  1. a zels tos seus, a zeles totes seules rén k' inte di zel(e)s, sins nolu d' ôte. A zels tos seus, i frént bén ene ekipe di fotbale. F. à eux seuls.
  2. a zels u da zels c' est zels k' endè sont mwaisses. Loukîz a: leur. F. à eux (elles); leur appartenant. Ingl. theirs.
  3. on, ene (+ no) da zel(e)s ene sacwè ki ls ôtes n' on tnén. Dji n' årgouwe nén les cis ki sayèt d' trover ene solucion da zels åd fwait do rfondaedje do walon (R. Viroux). F. personnel(le), propre. Ingl. own. Ny. eigen.
  4. ene sacwè bén da zels Franwal: ahåyant po: "leur identité".
  5. leu tuzance da zels Franwal: ahåyant po: "leur identité culturelle".

(dirî dvancete) Il estént zels cwate a cwate (djins, biesses). Loukîz a: leu. elle ont vnou zeles deus a deus. Loukîz a: leu, ambedeus. zels, zeles assez assez (tot cåzant d' djins). Il estént zels assez, dandjreus ? F. suffisamment nombreux. Ingl. enough of them.  zels mwints, zeles mwintes; u: zels po fé : a bråmint (des djins). Il estént zels mwintes, a l' etermint ? Loukîz a: leu. F. à beaucoup, nombreux (se). Ingl. many of them.

Mots d’ aplacaedje

Mots vijhéns

Pronos d’ djins walons
Nombe Djin Djinre Sudjet Muroetrece Acuzatif (droet coplemint) Datif (coplemint nén direk) Locatif Djenitif (pårtixhrê) Tonike (tot seu ou dirî dvancete)
Singulî Prumire djin dji, dj’
dju (padrî)
mi, m’, èm mi, m’, èm (divant l’ viebe)
mu, m’ (dirî l’ viebe)
mi, m’, èm (divant l’ viebe)
mu, m’ (dirî l’ viebe)
mi
Deujhinme djin vos, vs
ti, t’, èt
tu, -ss (padrî)
vos, vs
ti, t’, èt
vos, vis, vs ; ti, t’, èt twè, ti, ti-minme, t’-minme, tizôte, etzôte
Troejhinme djin Omrin i, il si, s’, ès li, l’, el lyi î è
endè, end, ndè, nd
lu
Feminine ele, elle li, l’, el leye
Neute on lu
Pluriyal Prumire djin nos, ns ; dji, dj’ nos, ns nos, nozôtes
Deujhinme djin vos, vs vos, vs vos, vs vos, vis, vs vos, vozôtes, tizôtes, etzôtes
Troejhinme djin Omrin i, il si, s’ les, ls ; lzès, lzè, elzès lezî, elzî, lzî î è
endè, end, ndè, nd
zels, yeusses
Feminine ele, elle zeles, yeusses


Ortografeyes

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

F. eux, elles. Ingl. them.