avatchi

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Viebe fwait sol bodje "vatche", avou l’ betchete « a- » des viebes, avou adoûcixhaedje del cossoune (imådje del pote kel vatche leye cwand ele si coûtche dins del grande yebe).

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes : Prononçaedje a radjouter
  • prononçaedje zero-cnoxheu : Prononçaedje a radjouter
• Aroke avou l’ modele Ric : li mot dins l’ ricepeure avadjî est diferin do tite avatchi.

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	avadje
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	avadjîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	avadjans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	avadjnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	avadjrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	avadjive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	avadje
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	avadjî
Ôtes codjowaedjes	come waitî

avatchi (viebe å coplemint)

1. rabaxhî.

   Cwand qu'on-z aplanit, on-z-avadje d' on costé et on-z implit d' l' ôte. — Motî d’ Faimonveye (fråze rifondowe).

2. fé toumer.

   Li vatche m' a avadjî dzor leye. — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).

3. fé flaxhî (tot cåzant di l' air, del plouve so les dinrêyes.

   Li walêye a avadjî tos les grins. — Motî d’ Faimonveye (fråze rifondowe).

4. distrure.

   Les manifestants ont avadjî tot l' magazin.

Sinonimeye

• stårer
• berôder

Ortografeyes

I gn a co rén dins ci hagnon ci, mins si vos irîz rnaxhî dins des ôtes motîs, et trover l’ mot « avatchi », riherez ciddé li scrijha do mot ki vos î avoz trové, et l’ rahouca do motî el Djivêye des motîs do walon.

Ratournaedjes

± rabaxhî

• Francès : abaisser ^(fr)

± fé toumer

• Francès : renverser ^(fr), culbuter ^(fr)

± fé flaxhî

• Francès : verser ^(fr)

± distrure

• Francès : détruire ^(fr)

Addjectif

	singulî	pluriyal
omrin	avadjî	avadjîs
femrin	avadjeye	avadjeyes

avatchi come addjectif djondrece, metou purade divant l' no

1. rabaxhî, flaxhî.

   Les avoennes sont tot avadjeyes.

   Cand l’ moye di four est avadjeye, on-z î mete on budea. (ramexhné pa J. Boulard)

2. sins coraedje, sins alant, clawé so plaece.

   Li gamene esteut dmorowe avadjeye divant l’ machine a cafè k' ele vineut di spiyî.

Parintaedje

• ravadjî

Sinonimeye

• fayé
• saké
• cacame
• aflaxhî

Ratournaedjes

± rabaxhî, flaxhî

• Francès : tassé ^(fr), versé ^(fr)

± sins coraedje, sins alant, clawé so plaece

• Francès : avachi ^(fr), cloué ^(fr), pétrifié ^(fr), prostré ^(fr)