ratourner
Walon (Rifondou)[candjî]
Etimolodjeye[candjî]
Do viebe « tourner », avou l’ betchete « ra- » des viebes.
Prononçaedje[candjî]
- AFE :
- diferins prononçaedjes : /ʀa.tuːʀ.ne/ /ʀatuːʀnɛ/ /ʀatuːne/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ʀa.tuːʀ.ne/
- Ricepeures : ra·tour·ner
Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.Viebe[candjî]
| Djin et tins | Codjowa |
|---|---|
| Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | ratoûne |
| Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | ratournez |
| Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | ratournans |
| Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | ratoûnnut |
| Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | ratoûnrè |
| Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | ratournéve |
| Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | ratoûne |
| pårt. erirece (dj’ a, vos av) | ratourné |
| Ôtes codjowaedjes | come wårder |
- (v. sins coplemint) :
- rivni so ses pas, et rariver (aviè l' cåzeu).
- Cwand il a arivé al coine do bwès, il a ratourné.
- Il aveut rovyî s' poite-foye; il a falou k' i ratoûne — Motî del Fagne et del Tieraxhe (fråze rifondowe).
- Cwand vs seroz dijh pas lon, vos ratoûnroz.
- F. faire demi-tour.
- tourner pattavå.
- Après aveur tourné, ratourné et ratoûnrès tu, dji pierda pacyince et dji rivna — Motî Haust (fråze rifondowe).
- Il esteut ki tournéve et ki ratourner åtoû del måjhon. — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
- Vo l' la po Dongbiè; i toûne et ratoûne dins l' viyaedje; gn a bråmint k' el conoxhnut, mins on l' sint vni d' å lon. — Paul Moureau (fråze rifondowe).
- rivni so ses pas, et rariver (aviè l' cåzeu).
- (viebe å coplemint) :
- fé rivni aviè l' cåzant (des biesses k' end alént).
- Evoyîz l' tchén po k' i ratoûne les vatches.
- rl a: ratchessî.
- F. ramener, faire revenir.
- rimete so l' prumî costé (ene sacwè k' aveut ddja stî rtournêye).
- Il a ratourné l' vôte sol paile.
- F. retourner.
- rashir on cåzaedje, on scrijhaedje, èn oteur d' ene langue a l' ôte.
- A-t on dedja ratourné Victor Hugo e walon ?
- « Âsif ! » e lingaedje amazir, ça vout dire « les aiwes ! les aiwes ! »; les pus maléns ratournént e l' arabe po les campeus comprinde: « l' ouwed ! l' ouwed ». — Lucyin Mahin.
- ritourner dins tos les sinses.
- Dj'a toûrné et ratoûrné l' afêre, et dj' n'î veû gote — Motî Haust.
- rl a: racatourner.
- fé rivni aviè l' cåzant (des biesses k' end alént).
- si ratourner (viebe å prono) si rtourner dins tos les sinses.
- Tant k' popa n' esteut nén rintré, moman si rtournéve et s' ratourner dins s' lét — Motî del Fagne et del Tieraxhe (fråze rifondowe).
- rl a: si cverouyî, si ctoide.
Ratourneures[candjî]
- I lyi a ratourné s' mwin dins s' figueure : i lyi a tapé ene bafe, avou l' dos del mwin.
- I nos fåt rtourner et ratourner l' afwaire : nos è dvans rwaitî tos les pondants et les djondants (el bén corwaitî).
- Dj' a tourné et ratourner l' afwaire et dj' n' î voe gote.
Parintaedje[candjî]
Sinonimeye[candjî]
- (rashir on cåzaedje, on scrijhaedje, èn oteur d' ene langue a l' ôte) :
Loukîz a : « tradure »
