brechî

Walon (Rifondou)

Li rfondaedje di ç’ mot cial est co so balance. Fåt i scire « brechî » u « brisher » ?

(waitîz a: Sujet:W05exjxo44gur2ap)

Etimolodjeye

Mot-brut "brech" (loukîz a : brich brach), avou l’ cawete di codjowaedje « -î » des viebes (pol viebe); avou l’ cawete « -î » (pol sustantif).

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	breche
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	brechîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	brechans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	brechnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	brechrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	brechive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	breche
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	brechî
Ôtes codjowaedjes	come waitî

brechî (v. sins coplemint) brechî

1. (v. sins coplemint) fé do brut come di roter dins do rlén (del nive ki fond).
   • L' aiwe a l' dåre di tot fé brechî. — P. Maudoux (fråze rifondowe).
2. (v. sins coplemint) roter dins ene sacwè d' crou (aprume cwand l' aiwe va moussî dins ses solés).
   • Dj' a brechî et dj' a les pîs tot frexhs.
3. (v. sins coplemint) leyî amoussî l' aiwe tot djåzant di solés.
   • Mes solés brechèt. — D.T.W.
4. (v. å coplemint) stårer (on likide).
   • Vos avoz brechî l' laecea. — D.T.W.
5. ((viebe å prono) : Loukîz a : « si brechî ».) si frexhi les pîs, tot rotant dins åk di mouyî.
   • Ni vos alez nén brechî dins les rozêyes. — D.T.W.

Parintaedje

• brechant, brechisse, brechreye
• brechler
• disbrechî

Sinonimeye

• (roter dins l' aiwe) : brechler, flatchter, pexhoter, brishôder
• (fé do brut dins l' aiwe) : Loukîz a : wachoter
• (leyî amoussî l' aiwe, po des solés) : poujhî

Omofoneye possibe

bressî

Sipårdaedje do mot

w. do Mitan, w. do Coûtchant

Ortografeyes

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

• bréchî : O2
• brèchi : C1, C8, O0
• brèchî : O0

E rfondou walon :

• brechî : R9 ^(lére)
• brishî : R10 (rifondaedje nén co decidé) ^(lére)

Li mot n’ est nén dins : R13

Ratournaedjes

± roter dins l' aiwe

• Francès : patauger ^(fr), barboter ^(fr), friper ^(fr)

± leyî amoussî l' aiwe tot cåzant d' solés

• Francès : prendre l’eau ^(fr)

± stårer on likide Loukîz a : stårer

• Francès : épancher ^(fr), répandre ^(fr), renverser ^(fr)

Pårticipe erirece

brechî o.

1. Pårticipe erirece omrin do viebe "brechî", ki pout esse eployî come addjectif et come sustantif.
   • Dj' a brechî et dj' a les pîs tot frexhs.
   • Vos avoz brechî l' laecea. — D.T.W.

Sustantif

singulî	pluriyal
brechî	brechîs

brechî o.

1. plaece avou des broûs.
2. Dji m' a stî ecroler dins on brechî. — D.T.W.

Sinonimeye

Loukîz a : « brôlisse »

Ratournaedjes

brechî

• Arabe marokin : gheys =‎ غيس
• Francès : bourbier ^(fr)