narene

Èn årtike di Wiccionaire.

Walon (Rifondou)[candjî]

Etimolodjeye[candjî]

Calcaedje do francès « narine » (minme sinse), lu-minme d' on tayon-bodje patwès latén * « narosus ».

Prononçaedje[candjî]

Sustantif[candjî]

singulî pluriyal
narene narenes

narene femrin

  1. trô d’ nez.
    • Dji vos l’ dimande gn a-t i å monde ene sacwè d’ pus apetixhant cwand, del plaece d’ a costé, li boune odeur do cafè ki passe dins l’ rampono, vént vo kekyî les narenes. — Eugène Gillain, Li vî coqmwâr, Les Cahiers wallons,  25, 1939, p. 422 (fråze rifondowe).
  2. (pa stindaedje do sinse) nez.
    • Ouy, nolu n’ tuze pus å bon Diu…
      L’ erlike a l’ mitan d’ on bresse dju,
      Si visaedje a pierdou s’ narene— Joseph Mignolet, Li vî bon Diu, Les Cahiers wallons,  43, 1943, p. 864 (fråze rifondowe).
    • Trop malåde po mète mi pèneûse narène
      Al cwahante bîhe qui m’bouh’reût so l’costé,
      Dji n’vou nin portant qu’on dèye qui m’vèye pène
      Brogne ås deûs Walons qu’on vint dè flotch’ter
      — Émile Wiket, Fruzions d' cour, p.83.
  3. (pus stroetmint) nez d' ene biesse.
    • Les tchéns d' tchesse, narene a raeze del tere et cawe dresseye come on ciedje di Påke, shuvèt Jean-Pierre Dumont (fråze rifondowe).
  4. (pa stindaedje do sinse) (camaerådreçmint) djaive.
    • I t' pôreut aploure sol narene ene biscûte come t' end a måy riçû Albert Maquet (fråze rifondowe).
    • Trop malåde po mète mi pèneûse narene
      Al cwahante bîhe qui m’bouh’reût so l’costé,
      Dji n’vou nin portant qu’on dèye qui m’vèye pène
      Brogne ås deûs Walons qu’on vint dè flotch’ter
      — Émile Wiket, Fruzions d' cour, p.83.

Ratourneures[candjî]

  1. fé di s’ narene
  2. fé peter di s’ narene
  3. ene narene come on pî di stouve, ene narene come on crapåd ashiou so s’ cou : nez språtchî.
  4. aveur ene fene narene.
  5. aveur ene flairante narene.
  6. pårler del narene.
  7. claper l’ ouxh al narene.
  8. ene odeur vis hape al narene.
  9. i n’ voet nén pus lon ki s’ narene
  10. moenner ene sakî pal narene
  11. aveur li vint el narene
  12. saetchî les viers foû del narene
  13. il a raetchî e l’ air et çoula lyi a rtoumé so l’ narene
  14. èn nén vey pus lon ki s’ narene

Parintaedje[candjî]

(minme sourdant etimolodjike)

Mots d’ aplacaedje[candjî]

Sinonimeye[candjî]

Notule d’ uzaedje[candjî]

Li sustantif « narene » e walon prind sovint l' plaece do mot « nez » e francès. Il est don bråmint pus corant e walon.

Ortografeyes[candjî]

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes[candjî]

trô d' nez
nez
trogne
pårler del narene