rapwairi

Walon (Rifondou)

Viebe

Bodje « pwaî- » ‎(« påye »), (avou diftongaedje del piceure «pwinmwin») (tchuze d’ ene sorwalonde come rifondowe), avou l’ betchete « ra- » des viebes, avou l’ cawete di codjowaedje « -i » des viebes; (etimolodjeye nén acertinêye)

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes : (betchfessî ai)
    • /ʀa.pwɛː.ˈʀi/ /ʀa.pɛː.ˈʀi/ /ʀa.pe.ˈʀi/
    • (ôte cawete d' infinitif) /ʀa.pe.ˈʀjiː/
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /ʀa.pwɛː.ˈʀi/
• Ricepeures : ra·pwai·ri

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	rapwairi / rapwairixh
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	rapwairixhoz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	rapwairixhans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	rapwairixhnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	rapwairirè / rapwairixhrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	rapwairixheu
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	rapwairixhe
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	rapwairi
Ôtes codjowaedjes	come prusti

rapwairi

1. (viebe å coplemint) rafrister l' tchôde air, e l' esté, tot djåzant d' on frisse vint.
   • Gn a vnou on ptit poy d' air del mer, k' a rapwairi l' waernu.
2. (viebe å coplemint) (mot d’ mônî) rafroedi (li farene) cwand ele rexhe del boultreye.
3. rapåjhî.
   • Li mere a waitî d' el rapwairi come elle a seu — Lucyin Mahin.
   • Sôdårds, rapwairixhoz tos ls efants pa ene ledjire caresse — Christian Thonet (fråze rifondowe).
   • Prustoz m’ vos racènes,
     Po qui dj’ m’î ragrabouye,
     Î rapaîri mès lèpes
     Tot bèvant au soûrdant
     — Jacques Desmet, Dêrènes bates, Mès racènes, 2014.
4. (v. sins coplemint) ramoli, tot djåzant del tchå.
   • I fåt ratinde deus djoûs po kel pourcea rapwairixhe.
   • Nos lairans l' tchår rapwairi e l' cåve — Motî d’ Cerfontinne (fråze rifondowe et rarindjeye).
5. (viebe å prono) : Loukîz a : « si rapwairi ».

Parintaedje

• rapwairixhant
• rapwairixhaedje, rapwairixhmint

Ratournaedjes

1. F. rafraîchir.
2. F. refroidir.
3. F. apaiser, tranquiliser.
4. F. amollir, mollir, attendrir.

Pårticipe erirece

	singulî	pluriyal
omrin	rapwairi	rapwairis
femrin	rapwaireye	rapwaireyes

rapwairi omrin

1. Pårticipe erirece omrin do viebe "rapwairi", ki pout esse eployî come addjectif et come sustantif.
   • On s' a rapwairi divant d' boere del froede aiwe, e l' leyant cori ene miete so ses bresses — Rawete do Motî Gilliard (fråze rifondowe).

Addjectif

	singulî	pluriyal
omrin	rapwairi	rapwairis
femrin padrî	rapwaireye	rapwaireyes
femrin padvant	rapwaireye	rapwaireyès

rapwairi (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)

1. ki n' est pus nåjhi.
   • Dji so-st ene miete rapwairi; dji va rprinde mes usteyes et m' bezogne — Motî Pirsoul (fråze rifondowe).
   • Asteure ki dj' so rapwairi, dji m' riboute a l' ovraedje — Motî Pirsoul (fråze rifondowe).
2. ki n' a pus peu.
   • Li gamene, ene miete rapwaireye, s' a vnou mete so s' schô.

Sinonimeye

• (pus scran): ripoizé, dihodé
• (ki n' a pus peu): rapåjhî, rimetou

Ratournaedjes

ki n' est pus nåjhi

• Francès : reposé ^(fr)

ki n' a pus sogne

• Francès : calmé ^(fr), apaisé ^(fr), tranquilisé ^(fr), , rasséréné ^(fr), remis de ses émotions ^(fr)

Codjowa

	Dobès rfondowes
rapwairi		rapwairixh

Do viebe «rapwairi»

1. indicatif prezintrece, prumire djin do singulî
2. kimandeu prezintrece, deujhinme djin do singulî, fôme camaerådrece

Omofoneye possibe

• rapairi (ricnoxhe li plaece di, fr. repérer)
• rapwairyî (rimete des sacwès a pwaires)