speter
Apparence
Cogne prumrece (dirî voyale) |
Dispotchaedje (dirî cossoune) |
Divanceye voyale (dirî cossoune) |
---|---|---|
speter | sipeter | espeter |
Etimolodjeye
[candjî]Do viebe « peter » avou l’ rafoircixhante betchete « s- » des viebes çou ki dene on mot avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /spɛ.ˈte/ /spɛ.ˈtɛ/ (minme prononçaedje cåzu pattavå)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /spɛ.ˈte/
- Ricepeures : spe·ter
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | spete |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | spetez |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | spetans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | spetnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | spetrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | spetéve |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | spete |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | speté |
Ôtes codjowaedjes | come bouter |
speter
- (v. sins coplemint) fé vni on setch brut d' petaedje (aprume avou ene sicoreye).
- Waite come i fwait speter si scoreye.
- (viebe å coplemint) fé aler pus rade (on tchvå) tot fjhant peter li scordjire.
- I doet speter si vî tchvå po l' fé roter — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe et rarindjeye).
- (viebe å coplemint) diner ene petêye (ene bafe, ene volêye di côp) a.
- I rescontrèt tot sbarés l' gåre-tchampete; ritoûrnez, dit-st i, u di m' cingue, dji vs sipete — Pierre-Joseph Dosimont (fråze rifondowe).
- bouxhî (so l' vizaedje u ôte pårt).
- I rarivèt cschirés, crotés !
A! ces deus la si front speter — Pierre-Joseph Dosimont, Singuliers, 3/2022, p. 7 (fråze rifondowe et rarindjeye). - Ci rustea la, c’ est vormint on toursiveus veråt. On bea côp, il a vnou speter l’ binete di mi ome k’ aveut roté sor lu, adon k’ il esteut coûtchî e corti, fijhant s’ prandjire — Lucyin Mahin, ratournant Christiane Blanjean; lijhåve so Wikisourd.
- I rarivèt cschirés, crotés !
- (viebe å coplemint) (pa stindaedje do sinse) touwer tote ene masse di djins, di biesses.
- Il ont speté djus tot l' djîbî d' Tchanmont — Lucyin Mahin, Ène bauke su lès bwès d’ l’ Ârdene, p. 253 (fråze rifondowe).
- (viebe å coplemint) (mot des otos) fé rescontrer a grande vitesse (on rôlant éndjin), dins èn accidint.
- Mimiye do Bwangne s’ a stî touwer la dijh cwénze ans did ça, e-n alant speter l’ oto siconte d’ èn åbe — Lucyin Mahin, la p’tite coumére avu la blantche camisole (fråze rifondowe).
Parintaedje
[candjî]Mots d’ aplacaedje
[candjî]Sipårdaedje do mot
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
[candjî]touwer tote ene masse di biesses
- Francès : exterminer (fr), anéantir (fr)
Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots ki cmincèt avou S shuvou d' ene ôte cossoune
- Viebes do walon avou l' rafoircixhante betchete s-
- Viebes do walon avou l' cawete -er
- Mots ki s' prononcèt parey cåzu totavå
- Mots do walon di deus pîs
- Viebes do walon
- Viebes do walon ki s' codjowèt come bouter
- Motlî do walon po les otos
- Mots del Basse Årdene