gåté
Apparence
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /ɡɔː.te/ /ɡoː.te/ /ɡaː.te/ /ɡaː.tɛ/ (betchfessî å)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ɡɔː.te/
- Ricepeures : gå·té
Pårticipe erirece
[candjî]gåté omrin
- pårticipe erirece omrin do viebe del prumire troke: «gåter».
- Elle l' a bråmint trop gåté, si ptite tchote.
- Tot ça lyi aprindeut ossu ki, dins l' veye, i n' åreut waire di plaijhis ki n' serént nén gåtés pa ene sôre u l' ôte — Joseph Houziaux (fråze rifondowe).
Addjectif
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | gåté | gåtés |
femrin padrî | gåtêye | gåtêyes |
femrin padvant | gåtêye | gåtêyès |
gåté omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)
- pus ki maweur, tot djåzant d' on frut.
- Ene gåtêye peme fwait gåter tot l' tchena.
- noer et distrût, tot djåzant d' on dint.
- Dj' a fwait råyî tos mes dints gåtés.
- foirt milouté, tot djåzant d' èn efant.
- Des gåtés djonnes, ki c' est !
- Vos m' savoz sognî, dorloter, fé gaiy, Dji so pus gåté k' on måvnant efant — Franz Dewandelaer (fråze rifondowe).
- Efants bedjes trop gåtés, dj' avéns dmandé si on n' pleut nén aveur ôte tchoi ki des betes come legumes k' on nos sierveut a midi et co al nute — Émile Pècheur (fråze rifondowe).
Mots d’ aplacaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]- (tos sinses) : wasté
- (frut)
- (efant) : milouté, adolmidjî, chouchouté
Ratournaedjes
[candjî]pus ki maweur, tot djåzant d' on frut
noer et distrût, tot djåzant d' on dint
foirt milouté, tot djåzant d' èn efant
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | gåté | gåtés |
femrin | gåtêye | gåtêyes |
gåté omrin
- djin, efant k' est pår milouté.
- T' es-st on gåté; ti n' sai çou k' c' est d' viker.
- djin, efant li pus milouté d' ene grande djin.
- C' est l' gåté di s' pårén.
- I s' dimande, sins l' poleur trover,
Kî k' a vnou d' ene seule enondêye,
Lyi prinde insi s' plaece di gåté. — Martin Lejeune, “ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.149, « Lu tchin djalos » (fråze rifondowe).
- (pus stroetmint) dierin efant d' ene grosse famile.
- Birdjite, c' esteut l' gåtêye.
- pårteye k' est distrûte dins on frut, on dint.
- Li dintisse a greté l' gåté, pu plombé l' dint.
- On magne bén ces pemes la, gn a k' a rsaetchî l' gåté.
Ratourneures
[candjî]Sinonimeye
[candjî]- (efant li pus milouté d' ene grande djin) : chouchou
- (dierin efant d' ene grosse famile) : Loukîz a : « racoulot »
Ratournaedjes
[candjî]Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots avou l' betchfessî å
- Mots do walon di deus pîs
- Pårticipes erireces do walon
- Pårticipes erireces omrins del prumire troke
- Pårticipes erireces do walon avou l' cawete -é
- Mots do walon avou l' cawete -é
- Addjectifs do walon
- Addjectifs ås cénk cognes ortografikes
- Addjectifs do walon metous padvant ou padrî
- Sustantifs do walon
- Pårticipes erireces eployîs come sustantifs des viebes del prumire troke