Aller au contenu

spès

Èn årtike di Wiccionaire.
Alofômes di s(i)- / (e)s-
Cogne prumrece
(dirî voyale)
Dispotchaedje
(dirî cossoune)
Divanceye voyale
(dirî cossoune)
spès sipès espès

Etimolodjeye

[candjî]

Tayon-bodje latén « spissus » (minme sinse).

Prononçaedje

[candjî]

Addjectif

[candjî]
singulî pluriyal
omrin s(i)pès
femrin atribut s(i)pesse s(i)pesses
femrin epitete
(todi padvant)
s(i)pesse s(i)pessès

spès omrin (come addjecif djondrece, todi metou padvant l’  no)

  1. k' a bråmint del groxheu, d' on costé a l' ôte (meur, sitofe, evnd.)
    • La on bea spès paltot.
    • Li nivaye valsant avou l’ bijhe,
      Fjheut des damabondes di påwions
      Ki acovrént d’ ene sipesse tchimijhe
      Campagne et prés, håyes et bouxhonsMartin Lejeune, "L’iviêr èt l’amour" (fråze rifondowe).
    • Et, come c' esteut on ritche, ses eritîs si djhît
      Ki c' esteut d' leu-z oneur del bén fé mete a pont :
      I faleut on waxhea, on bin spès, on solide,
      Onk ki durreut lontins. On fjha vni li scrinî sins nd abouter dpus
      Henri Simon, "Li rvindje di l' åbe" (fråze rifondowe).
    • Djalter, c' est cwand i djale mins ki ci n' est nén si foirt — metans a -1 dgré —, et ki l' glaece n' est nén spesseDimitri François (fråze rifondowe).
    • Come les blancs påwions ki voltêynut dins l’ arêye, li nive toume, pus spesse et pus blanke, dins li noereu ki cmince a vni Paul Moureau (fråze rifondowe).
    • I oistêye li pelote di l' orandje djusse comifåt : ni trop tene, ni trop spesse Jean-Pierre Dumont (fråze rifondowe).
  2. ki n' court nén åjheymint, come di l' aiwe, tot djåzant d' on likide.
    • La ene boune sipesse sope, wai !
    • Del boune sope bén spesse avou des årteas d’ pretcheu et ene tårtene di boure di cinse ! — R. Mathieu (fråze rifondowe).
  3. Modele:metey k' on n' î voet nén lon dvant lu, tot cåzant d' on tins (al nute, å brouyård).
    • Li brouweur est pus spesse, li rew pleure d’ anoymint,
      Sol trevén
      K’ å cir rebrôkyî po lontins,
      Li solo n’ est pus rén. Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Candj’mint d’ tins », 1912, p.22 (fråze rifondowe).
    • Gn a des gros spès nouwaedjes k' aspitèt did låvå,
      Tot berôlant s' n' on l' ôte, etot maxhurant l' cir
      Lucyin Mahin, ratournant Baudelaire.
    • C' est l' vî boulome Noyé å fond do spès tins ki fwait s' toû a sployon Jacky Lodomez (fråze rifondowe).
  4. ki est foirt djondant onk di l' ôte.
    • Il arokéve a des spessès yebes, pa bohêyesLucien Somme (fråze rifondowe).
  5. (imådjreçmint) gros, crås, tot djåzant d' ene djin.
    • C' esteut on gros spès ome.

Ratourneures

[candjî]
  1. i freut spès la k' i s' piedreut
  2. tchoûler a spessès gotes
  3. fé spès.

Parintaedje

[candjî]

Mots d’ aplacaedje

[candjî]

Sinonimeye

[candjî]
tot djåzant d' amagnî
avou pô d' loumire

Contråve

[candjî]

Ortografeyes

[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

[candjî]
k' a bråmint des cintimetes, d' on costé a l' ôte