kimoudri
Apparence
Plinne cogne Lidje-Årdene (betchete sipotchåve) |
Cogne Nameur-Tchålerwè (betchete nén spotchåve) |
Sipotcheye cogne Lidje-Årdene |
---|---|---|
kimoudri | comoudri | cmoudri |
Etimolodjeye
[candjî]Do viebe « moudri », avou l’ betchete « ki- » des viebes.
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | k(i)moudri / k(i)moudrixh |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | k(i)moudrixhoz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | k(i)moudrixhans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | k(i)moudrixhnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | k(i)moudrirè / k(i)moudrixhrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | k(i)moudrixheu |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | k(i)moudrixhe |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | k(i)moudri |
Ôtes codjowaedjes | come prusti |
kimoudri
- (viebe å coplemint) moudri d' tos les costés (ene djin, ene biesse).
- Agaesses kimoudreyes,
Målureus durions,
Çou k' endè vont vey,
E-n on sfwait toubion !— Henri Simon, "Å bourlå" (1883) (fråze rifondowe). - L’ gamén d’ zûvion vna dire : « Priyîz vs
Po k’ ene djonne mwin ni vegne nén vs kimoudri ?
Vos seroz khinêye
C’ est l’ destinêye— Martin Lejeune, "L’orake dèl magriyète" (fråze rifondowe). - Divant-z-oûve
El påhûlisté dèl vèsprèye
mi coûr a si sovint tchanté
qu’i m’arive dè c’moûdri m’pinsêye
po r’trover l’andje què l’fat tocter— Émile Wiket, "Fruzions d' cour".
- Agaesses kimoudreyes,
- (viebe å prono) : Loukîz a : « s’ kimoudri ». Loukîz a : «si comoudri».
- I t' ont trayi, Djezus ! (…) "S' on vs bouxhreut sol droete tchife, Si håynez l' cene di hintche (…) " Et zels, i s' kitrawît ! Ey i s' kimoudrixhît ! — Lucyin Mahin.
Parintaedje
[candjî]- kimoudrixhaedje
- Loukîz a : « moude »
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ôtès ortografeyes (avou des sourdants nén rkinoxhous) :
- c’moûdri : — Émile Wiket.
Ratournaedjes
[candjî]moudri d' tos les costés (ene djin, ene biesse)
- Francès : tailler en pièces (fr), dépecer (fr)
Pårticipe erirece
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | kimoudri | kimoudris |
femrin | kimoudreye | kimoudreyes |
kimoudri omrin
- Pårticipe erirece omrin do viebe "kimoudri".
Addjectif
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | kimoudri | kimoudris |
femrin padrî | kimoudreye | kimoudreyes |
femrin padvant | kimoudreye | kimoudreyès |
- k' a stî coixhî d' tos les costés.
- Dji so tot kimoudri — Motî Haust (fråze rifondowe).
- Les loyeus n’ tchantént pus po complaire les loyeuses,
Les tchårs avént dzerté les tcherås tot cmoudris,
Et l’ grande rowe del mônreye, tote noere et viermouyeuse,
Fjheut flatchter ses aiyetes, el corante aiwe do bî— Louis Lagauche, « Li p’tit hièrdî », Tchant II, L’ èvolêye (fråze rifondowe). - L' ivier tchairè bénrade
So m' dos tot comoudri — Jacques Desmet (fråze rifondowe).
Codjowa
[candjî]Dobès rfondowes | ||
---|---|---|
kimoudri | kimoudrixh |
- Do viebe «kimoudri»
- indicatif prezintrece, prumire djin do singulî
- kimandeu prezintrece, deujhinme djin do singulî, fôme camaerådrece
Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon avou ene betchete ki-/co-/c-
- Viebes do walon avou l' betchete ki-
- Viebes do walon
- Viebes do walon ki s' codjowèt come prusti
- Viebes å prono do walon
- Pårticipes erireces do walon
- Viebes do walon ki l' pårticipe erirece est parey ki l' infinitif
- Addjectifs do walon
- Addjectifs ås cénk cognes ortografikes
- Codjowas do walon
- Dobès rfondowes di codjowaedje do walon
- Codjowas do cåzant d' l' Indicatif Prezintrece do walon
- Codjowas d' l' atôtchî do Cmandeu do walon
- Codjowas do cåzant di l' Indicatif Prezintrece do walon