spåde
Apparence
Cogne prumrece (dirî voyale) |
Dispotchaedje (dirî cossoune) |
Divanceye voyale (dirî cossoune) |
---|---|---|
spåde | sipåde | espåde |
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje latén « expandere » (mete e l' air, disployî, diswalper), lu-minme do tayon-bodje latén « pandere » (stinde, håyner, drovi) tayon-bodje latén « ex- » (ki shonne rafoircixhante), çou ki dene on mot avou l’ betchete « s- » des viebes.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /spɔːt/ /spaːt/ /spɑ̃t/ /spoːt/ (betchfessî å)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /spɔːt/
- Ricepeures : nén rcepåve
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | spåd |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | spårdoz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | spårdans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | spådnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | spådrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | spårdeu |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | spåde |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | spårdou |
Ôtes codjowaedjes | come ratinde |
spåde (viebe å coplemint) (å prono : si spåde)
- leyî cori (on likide) totavå.
- I m' a gougnî m' djate, et m' fé spåde li cafè.
- Dj' a spårdou l' modoe d' laecea.
- Waite a twè di n' nén spåde ti sope.
- C' est del yô spårdowe — Motî del Lovire (fråze rifondowe).
- On dit bén ki l' Bon Diu vént spåde dissu ses teres
Ene sacwè ki dsu ls ôtes, il a peu do vudî — Motî Pirsoul (fråze rifondowe). - Dj' apice ene loke po tot rnetyî; dji spåd tote l' intche dissu mes doets — R'nèthî (fråze rifondowe).
- leyî tchaire pattavå ene plaece.
- Dj' a spårdou l' fôraedje — Motî del Lovire (fråze rifondowe).
- I m' a spårdou l' boesse di pontes — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
- Sol vroûlté waezon stoelé d' magriyetes,
Li solo spårdeut ses rglatixhants rdjets— Émile Wiket, "Fruzions d' cour", "Mins poqwè" (fråze rifondowe).
- (pus stroetmint) stinde (l' ansene) totavå on tchamp
- On moenne a l' ansene; on l' mete e tas; pu on l' sipåde sol tere — Motlî Anselme so les cortis a Bietris (fråze rifondowe).
- On ramasséve les flates dins on vî saeyea po les spåde sol corti — Motlî Anselme so les cortis a Bietris (fråze rifondowe).
- C' est l' cinsresse k' espåd do fumî.
- I fåt k' nosse vårlet espåde tot ç' fén la.
- Cwand on spåd l' sé, c' est sene di margaye — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe et rarindjeye).
- diner a tertos.
- Ele sipåd ses bénfwaits so les målureus.
- Gn a des flouxhes di doûceurs dins l' cour di bråmint des djins, mins i s' espaitchèt d' les spåde so ls efants ki les fjhèt edaiver — Pierre-Joseph Dosimont (fråze rifondowe).
- fé cnoxhe a tertos (ene novele)
- furler (les liårds).
- Tos les ptits cwårs di leu vicaedje, vos les spårdoz, come a plaijhi — Henri Lerutte (fråze rifondowe).
Ratourneures
[candjî]- sipåde l' ansene u : u : u : sipåde les flates : sitramer a l' ansene, sitårer ås flates. F. épandre le fumier.
Parintaedje
[candjî]- spårdaedje, spårdeu
- spårdea, spådrece
- dispåde, dispårdaedje
- spårdûle (noûmot)
- rispåde
Sinonimeye
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
[candjî]sitårer totes pititès sacwès
- Francès : éparpiller (fr), disperser (fr)
Codjowa
[candjî]spåde
- suddjonctif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî, do viebe « spåde »
- I n' fåreut nén k' i spåde cisse novele la.
Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots ki cmincèt avou S shuvou d' ene ôte cossoune
- Mots do walon vinant do latén
- Viebes do walon avou l' betchete s-
- Mots avou l' betchfessî å
- Mots do walon d' on seu pî
- Viebes do walon
- Viebes do walon ki s' codjowèt come ratinde
- Mots do walon avou des ratourneures
- Codjowas do walon
- Codjowas do cåzant do Suddjonctif Prezintrece do walon
- Codjowas do rwaitant do Suddjonctif Prezintrece do walon