çanse
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje neyerlandès « cent », pîce d’ on cinteme di florin do trevéns des Olandès, (noûmot eplaidî pol prumî côp diviè 1820) ; divnou femrin diviè 1890. C’ est l’ pluriyal (2 cents) k’ a dné l’ oyåve s do mot walon.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- prononçaedje zero-cnoxheu : /sãs/ (minme prononçaedje pattavå)
- Ricepeures : nén rcepåve
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
çanse | çanses |
çanse femrin
- (vî mot) ancyinne pîce di manoye, d’ on cinteme, dizo ls Olandès, pu, pol minme valeur, di deus cintemes el dislaxheye Beldjike.
- on cinteme d’ uro, uroçanse.
- (todi pluriyal) cwårs.
- Si par måleur l'efant est moirt
Fåt des aidants pol mete e tere
Si po èn ome on soune ene transe
Fåt todi a côp seur trinte çanses
— w:Joseph Mousset, Paskeye istorike so tote li sinte botike (fråze rifondowe). - Les cis k’ ont les çanses u l’ povwer, i fåt pô d’ tchoi po les djinner — tchanté pa Véronique Roba (fråze rifondowe).
- Les dmeys djonnes omes di måle goviene,
Si dnént radjoû, zels, el minme coine
Po risker leus çanses ås cwårdjeus
Ou wadjî les tiesses ou les peyes. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.42, “Li Plèce Grétry” (fråze rifondowe). - I les fåt comprinde, sire …I rawårdèt ki vos lzî dnexhe les çanses k' il ont dandjî, po remantchî tot l' cwårtî d' Amécour k' a stî metou a bokets avou les canons des Prûssyins — Paul-Henri Thomsin, ratournant Li diâle è cwér, ine avinteûre di Bakelandt l’èspiyon di Napolèyon à Lîdje, 2009, p. 31 (fråze rifondowe).
- Si par måleur l'efant est moirt
-
lete (po rire) a on "Monsieu Sins-çanses"
Ratourneures
[candjî]- trawêye çanse : pîce (di deus cintemes) avou on trô å mitan.
- Ås batemes, on tapéve co bén des trawêyès çanses ou des mastokes avou on ruban nouké åtoû.
- ene dimeye çanse : pîce d’ on cinteme bedje.
- i n’ mi rvént nén po ene çanse : dji nel voet nén voltî.
- i n’ a nén po ene çanse di tiesse : i n’ est nén sûti.
- i n’ a nén ene çanse di coraedje : c’ est on nawe.
- il est al dierinne çanse : ?
- esse sins ene çanse : n’ aveur pupont d’ cwårs.
- côper ene çanse e deus : esse foirt riwaitant so les dispinses.
- li ci ki paye a ene dimeye çanse près paye bén : i n’ fåt nén fé payî ses pratikes å cinteme près.
- ene çanse, pårén ! ene çanse, mårene : criyaedje des efants ezès batemes.
- c’ est come cénk çanses deus mastokes : c’ est piron parey.
- wangnî des çanses : wangnî des cwårs.
- des çanses del boune sôre : di l’ årdjint wangnî oniesmint.
- rimete les çanses : rinde les cwårs k’ on-z a epronté.
- lever des çanses : trover des cwårs (si fé payî u epronter).
- boesse ås çanses : pitite boesse wice k’ on meteut des cwårs dins ls eglijhes.
Parintaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]Mots vijhéns
[candjî]Mots d’ aplacaedje
[candjî]Pwaire minimom
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
[candjî]i n’ mi rvént nén po ene çanse
- Francès : il m’est antipathique