abrotchî

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Do viebe « brotchî » avou l’ betchete « a- » d’ aprepiaedje des viebes, brotchî aviè l' ci ki cåze.

Prononçaedje

AFE :
- diferins prononçaedjes : /a.bʀɔ.ˈt͡ʃiː/ /a.bʀɔ.ˈt͡ʃi/
- (pa rfrancijhaedje) /a.bʁɔ.ˈt͡ʃi/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /a.bʀɔ.ˈt͡ʃiː/
Ricepeures : a·bro·tchî

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	abrotche
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	abrotchîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	abrotchans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	abrotchnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	abrotchrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	abrotchive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	abrotche
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	abrotchî
Ôtes codjowaedjes	come waitî

abrotchî (v. sins coplemint)

rexhe di tos les costés, come ene påsse (po on spès likide).
- Li sonk abrotchive foû del coixheure.
- Li scriftôr avou l' tapis del tåve bagnént-st e l' aiwe k' abrotcha foû do våze ki l' feme djeta sol plantchî avou les rôzes k' estént dvins. — Joseph Vrindts, « Li pope d'Anvers » (1896), p.8 (fråze rifondowe).
- Cisse tuzance walone la, on l' sint eto abrotchî, la k' les djins ervont a scole, la k' des mouvmints sont metous so pî po lûter pol djustice eyet l' democraçreye (ratourné pa L. Mahin).
- Li fond d' Bouname, c' esteut ene pitite vå raiwêye pa deus troes sourdants k' abrotchént foû do bwès do minme no — J. Polet (fråze rifondowe).
rexhe foû.
- Les ouys lyi abrotchént foû del tiesse.
- Li fond d' Bouname, c' esteut on ptit vå raiwî pa deus troes sourdants k' abrotchént foû do bwès do minme no. (J. Polet).
- Li seuve abrotche a foice, nos deus oujheas l’ sintèt
  Mins fé l’ amour so ene brike,
  Al narene des pexhons, divant tot l’ monde … neni. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.150, “Pitit Tâv’lai” (fråze rifondowe).
- Et vola tot d’ on côp les hougnetes ki s’ dressèt d’ tot costé : vos dirîz ene trope di berbis k’ vént d’ abrotchî foû d’ tere — Henri Simon, "Fènå-meûs" (1907) (fråze rifondowe).
- On î voet des grands bwès d' tchinnes et d' faws ; mins ossu des pôves trîxheas wice ki des bindes di bedots cwerèt leu maigue payele inte les pires di castinne k' abrotchèt d' tos costés — Jean-Pierre Dumont (fråze rifondowe).
- Po vey li djoû,
  Dj' abrotche
  Foû
  Del creveure d' ene rotche !
  — Louis Lagauche, "L' inmant", Li tchanson del Mouze, (1947), p. 106 (fråze rifondowe).
amoussî, intrer.
- Li loumire abrotchive pa ene craeye inte les gordenes, la k' ir al nute, ele les aveut må seré — Jean-Pierre Dumont (fråze rifondowe).

Sinonimeye

rexhe di tos les costés, come ene påsse (po on spès likide)

rexhe foû

brotchî foû

amoussî, intrer

Ortografeyes

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

abrotchî : C9, E1, E21, E34
abrotchi : C1

E rfondou walon :

abrotchî : R9 ^(lére), R10 ^(lére)

Li mot n’ est nén dins : C8, E203

Ratournaedjes

rexhe di tos les costés, come ene påsse (po on spès likide)

Francès : gicler ^(fr), jaillir ^(fr), sourdre ^(fr)

rexhe foû

Francès : saillir ^(fr), émerger ^(fr), faire saillie ^(fr)

amoussî, intrer

Francès : pénétrer ^(fr), s’infiltrer ^(fr), se glisser ^(fr)