bagnî

Walon (Rifondou)[candjî]

Etimolodjeye[candjî]

Tayon-bodje patwès latén « balneare » pal voye do vî lingaedje d’ oyi « bagner ».

Prononçaedje[candjî]

AFE :
- diferins prononçaedjes : /ba.ˈŋiː/ /ba.ˈŋi/ /ba.ˈŋɪ/ /bɛ̃ː.ˈŋiː/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ba.ɲiː/
Ricepeures : ba·gnî

Viebe[candjî]

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	bagne
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	bagnîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	bagnans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	bagnnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	bagnrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	bagnive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	bagne
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	bagnî
Ôtes codjowaedjes	come waitî

bagnî

(viebe å coplemint) laver dvins on bagn.
- Les blancs-moussîs sont la (…)
  E mitan des machenes;
  Rén ki des estroupyîs k’ i fåt bén remantchî;
  I les vont tchaspougnî, et masser et bagnî — Émile Pècheur (fråze rifondowe).
(viebe å coplemint) (mot d’ medcén) laver ene plåye.
(viebe å coplemint) (djeyografeye) passer dvins (tot djåzant d' on mouze).
- Po rinde del veye å molén do viyaedje,
  Dji véns bagnî ses pareuzes e m' corant
  — Louis Lagauche, "L' inmant", Li tchanson del Mouze, (1947), p. 108 (fråze rifondowe).
(v. sins coplemint) fé mete dvins on bagn.
(v. sins coplemint) naedjî.
- Berôler dins l' nive di l' ivier
  A schlide u a coucou-poyon
  Di l' esté, djouwer ås laweres
  Bagnî miernou å Pré des Ponts — André Dewelle (fråze rifondowe).
(amagnî) tot djåzant d' nouriteure.
- … des belès vetès språtes ki bagnnut dins leu crinme — Chantal Denis (fråze rifondowe).
(v. sins coplemint) (imådjreçmint) aveur ene sacwè a rdoxhe.
- Po çou k’ est des creyants, n’ è djåzans nén, ca n’ ont seur nén tant sogne del moirt, foû plins d’ espwer sont i, après l’ dierin hiket, di poleur bagnî e l’ loumire do Creyateur, avou s’ fi, les andjes et tot l' houdén, si rafiyant eco pus di rvey tos les cis k’ sont ddja evoye — w:Jean-Philippe Legrand (fråze rifondowe).
(viebe å prono) si laver dvins on bagn.
- Li semdi al nute, cwand on s’ aveut yeu bagnî dins l’ grande tene, Nenene nos rispåméve li tiesse avou do bolant vinaigue, po touwer les pious. — O. Marchal, rat. pa L. Mahin (sourdant a recråxhî) (fråze rifondowe).
(viebe å prono) (imådjreçmint) si kitoide e poussire, dvins les broûs.
- Les tårdowès poyes ki s’ bagnént el poûssire ont såbourté pa les bocåds — Marcel Hicter, Li pont al Moite Aiwe p. 29. (fråze rifondowe).

Ratourneures[candjî]

bagnî come on pexhon : foirt bén naedjî.
bagnî come ene pire e fond : foirt må naedjî.
bagnî e s’ cråxhe : esse foû binåjhe.
bagnî e bouneur : esse foû binåjhe.

Parintaedje[candjî]

Ortografeyes[candjî]

Divant 1900 :

bagni : E212 ^(lére)
bagnî : E177a ^(lére), E203 ^(lére)

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

bagnî : C9, C99, E1, E21, E34, O0, O4
bagni : C1, C8, C13
bingnî : O4

E rfondou walon :

bagnî : R13

Ratournaedjes[candjî]

bagnî

Francès : baigner ^(fr)

Addjectif[candjî]

	singulî	pluriyal
omrin	bagnî	bagnîs
femrin padrî	bagneye	bagneyes
femrin padvant	bagneye	bagneyès

bagnî omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)

k' est bagnî.
- Deus ouys rilujhant come des pieles,
  Deus rôzès tchifes, kékès dinteles,
  Et tot çoula bagnî do solo— Martin Lejeune, "L’amour vint dè passer", dins « L’année des poètes » (1892), p. 230 (fråze rifondowe).

Ratournaedjes[candjî]

bagnî

Francès : baigné ^(fr)