må
Apparence
Etimolodjeye 1
[candjî]Tayon-bodje latén « malum » (minme sinse)
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /mɔː/ /maː/ /mã/ /moː/ (betchfessî å)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /mɔː/
- Ricepeures : nén rcepåve
Adviebe
[candjî]må (nén contåve)
- nén bén, d' ene mwaijhe manire.
- C' est må fwait.
- Il a må respondou.
Ratourneures
[candjî]- gn a rén d' må fwait / n' a rén d' må fwait
- kî fwait bén ratind bén; kî fwait må ratind må (C65)
- co mî insi k' pus må (C65)
Mots d’ aplacaedje
[candjî]- måtraitî
- èn poleur må
- må m’ ahåye
- måladroet, målaclevé, målåjhey, målelevé, målureus
- måhaitî, måprôpe
- måpoirtant, måvnant, måcrexhant
- måleur, målaweur
- må prins
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
[candjî]nén bén
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
må | mås |
må omrin
- (mot d’ rilidjon) (cåzu todi singulî) faitindje ki fwait do toirt a ôtru, ki c' n' est nén bén del fé.
- åk ki fwait sofri, ki distrût l' coir des djins ou des biesses.
- Li rwene, li mizere, li tourmint,
Li måle dotance ki troubele l' åme,
L' eveye, li noere eveye ki dfåme...
Tos les mås nos vnît foû d' ses mwins. — Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), "Les deus sèmeus", p.25 (fråze rifondowe).
- Li rwene, li mizere, li tourmint,
Ratourneures
[candjî](sacwè nén bén)
(målåjhmince)
- sins må sins rujhe
- rinde do må : ovrer fer po-z ariver a åk.
- F. faire de gros efforts.
(accidint et maladeye)
- broyî s’ må
- si fé do må
- atraper do må
- c’ est on må po on bén
- sins må sins doleur : sins sofri.
- Sins må sins doleur ... c' est li spot del måjhone, dit-st i l' råyeu d' dints. — Henri Lerutte (fråze rifondowe).
- tchaire dins on må / toumer dins on må : toumer dins les corwêyes.
- F. faire une crise d'épilepsie.
- esse dins les mås : esse presse a s' acoûtchî
(spots)
- li må d’ onk ni rfwait nén l’ må d’ l’ ôte (C65)
- gn a nén si grand må k’ i gn a on ptit bén ki våye avou
Mots d’ aplacaedje
[candjî]- må Sint-Marcou, må Sint-Min, må Sint-Lorint, må Sinte-Djetrou, må Sint-Cwelin, må Sinte-Catrene
- må Sint-Tibå, må Sint-Tchena
- magnant må, må poûssant, grand må, pitit må
Sinonimeye
[candjî]- (faitindje ki fwait do toirt a ôtru, ki c' n' est nén bén del fé) : petchî
- (sacwè ki distrût l' coir) : maladeye
Ortografeyes
[candjî]Ratournaedjes
[candjî]
Addjectif
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | må | mås |
måva | måvas | |
femrin padrî | måle | måles |
femrin padvant | måle | målès |
må [addj.] (v.m.)
Parintaedje
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Ratournaedjes
[candjî]Etimolodjeye 2
[candjî]dobe forcoridjaedje do payis d' Lidje: dv => mn (come a vni => a mni) + an => å (come manker => måké), ça fwait: dvant => mnå, et poy rispotchaedje mnå => må, li tot divnou on djivion, pa assaetchance di må (1).
Divancete
[candjî]må
- divant.
- Si dj' va cweri l' årtisse a pî, må d' esse e s' måjhone, li vatche sere velêye (Joseph Lahaye).
- On ns åreut traité d' minteus, e 1945, si ns åréns dit ki, må pô d' tins, nos aléns vey serer totes les houyires. — Gilbert Mottard (fråze rifondowe).
- Må pô d' tins, vos voeroz des beas cwårés gårnis d' rôzîs et plins d' fleurs (J. Delchambre).
- On djoû, on leya-st etinde a Monsigneur ki, må pô d' tins, i s' endè pasreut des beles avou l' djonne vicåre di Sint Djuråd. — Jean-Pierre Dumont (fråze rifondowe).
- Ossu, so må pô d’ timps, li tére ni sèrè pus
qu’ine grande blanke sitårêye,
qui lès håyes èt lès bwès, lès-åbes èt lès bouhons
marquèt d’ine tètche blouwisse — Henri Simon, Li pan dè Bon Diu, L'iviér.
- F. bientôt..
Mots d’ aplacaedje
[candjî]Waitîz eto
[candjî]Lijhoz l’ årtike må (discramiaedje) so Wikipedia
Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon vinant do latén
- Mots avou l' betchfessî å
- Mots do walon d' on seu pî
- Adviebes
- Sustantifs nén contåves do walon
- Mots do walon avou des ratourneures
- Mots ki sont dins l' motî del Hesbaye
- Mots ki l' rifondowe est dins l' motî del Hesbaye
- Sustantifs do walon
- Motlî do walon pol rilidjon
- Sustantifs cåzu todi singulîs
- Addjectifs
- Addjectifs ås cénk cognes ortografikes
- Divancetes