taxhe

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Bodje tîxhon * « taska » mot cité dins l’ FEW 17 321b adon racuzinåve avou l' almand « Tasche ».

Sustantif

taxhe femrin

1. (mot d' costire) finte dins on mousmint, avou ene tchabote racozowe divins, po-z î mete ene pitite sacwè k' on-z a tofer mezåjhe.
   • I rimplixh ses taxhes di totes sôres di camatches — Motî Forir (fråze rifondowe).
   • Rimetoz vosse motchoe dins vosse taxhe — Motî d’ Cînè (fråze rifondowe).
   • Adon, grawiant e fond di s' taxhe,
     I dna deus pices et co ene sacwè,
     Tot djhant : « Vola pol glos boket,
     Atchtez vs kéke afwaire po vs ripaxhe. » — Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), "Les roies", p.12 (fråze rifondowe).
2. (pus stroetmint) pitit saetch di toele, ki les djins î metént leu ptite manoye, agritcheye al cingue del marone u d' on vantrin.
3. (pa stindaedje do sinse) pitit saetch k' on mete des cwårs divins.
   • I pindeut s' taxhe après s' hatrea.
4. çou k' i gn a dvins ene boûsse.
   • L' etrindjir a hiné ene taxhe d' ôr å bribeu.

1. F. bourse.

• 
• 
  essegne di cåbaret (sinse di contnou d' ene boûsse)

Ratourneures

1. kinoxhe come si taxhe bén cnoxhe.
   • I cnoxhe si djeu d' gueye come si taxhe (J. Bily).
2. aveur si linwe e s' taxhe èn nén cåzer bråmint.

   F. être discret.

3. i n' a nén s' linwe e s' taxhe i dit tot çou k' i pinse, håynete et platezak.
4. motchoe, noret d' taxhe pitit cwåré drap, k' on s' motche divins.
   • Françwès faxhive ses fadêyes en on motchoe d' taxhe.

   F. mouchoir.

5. lampe di taxhe pitite lampe electrike k' on pout mete e s' taxhe.
   • Faleut prinde des coides, on coutea, ene lampe di taxhe po-z aler rcweri l' bixhe — Georges Pècheur (fråze rifondowe).

   On dit eto: toitche.

   F. lampe de poche.

6. divantrin al taxhe divantrin k' a ddja ene taxhe keudowe.

   On dit eto: saetchea, taxhete.

   F. pochette porte-monnaie.

7. mete foû di s' taxhe dispinser di pus k' on martchî rapoite.
   • Cwand vs åroz tot fwait, vos metroz foû d' vosse taxhe — Motî d’ Vervî (fråze rifondowe).

   F. en être pour ses frais.

8. gn årè nole taxhe après t' waxhea.

Parintaedje

• taxhot
• taxhete
• taxhler
• taxhlete
• taxhea
• taxhale
• taxhmale

Mots d’ aplacaedje

• motchoe d’ taxhe
• noret d’ taxhe
• lampe di taxhe
• motî d’ taxhe

Sinonimeye

• (dins ene mousseure): potche
• (ådfoû): taxhete, taxhlete
• (pitit saetch ås cwårs): boûsse
• (si contnou): potchtêye

Mots d’ aplacaedje

• taxhe-e-blok

Ortografeyes

Divant 1900 :

• tah : E203 ^(lére)
• tahe : E89 ^(lére)

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

• tache : C9, C61
• tahe : E1

E rfondou walon :

• taxhe : R10 ^(lére), R13

Ratournaedjes

grande tchabote di toele dins on mousmint

• Arabe marokin : جيب ^(ary) = جْيب =‎ jib
• Almand : Tasche ^(de)
• Francès : poche ^(fr)

pitit saetch di toele, ådfoû d' on mousmint

• Francès : pochette ^(fr)

saetch avou des pîces di manoyes divins

• Francès : bourse ^(fr)