abroker
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Bodje « broke », avou l’ betchete « a- » des viebes avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /a.bʀɔ.ke/ /a.bʀɔ.kɛ/ /a.bʀɔ.kiː/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /a.bʀɔ.ke/
- Ricepeures : ab·ro·ker
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | abroke |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | abrokez |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | abrocans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | abrocnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | abrocrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | abrokéve |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | abroke |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | abroké |
Ôtes codjowaedjes | sipepieus tåvlea |
abroker (viebe å coplemint)
- fé on trô dins on tonea po-z haetchî foû èl likeur (vén, bire).
- I fårè abroker ene tone. — Motî del Lovire (fråze rifondowe).
- vini a tote vitesse, waeraxhmint, aviè ene sakî u ene sacwè.
- Li tchén a-st abroké sor mi. — D.T.W.
- Il a-st abroké dé mi padzo l' åbe, e ratindant l' fén del walêye. — D.T.W.
- Il a-st abroké e nosse coujhene come on såvadje k' il est. — Motî Gilliard (fråze rifondowe).
- D’ on plin côp li grand-mere abroke,
Roviant s’ priyire a corant nuke
Po rçure e s’ schô li djonne napea
Ki brait si vnowe a s’ schirer l’ pea— Martin Lejeune, “ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.129, « C’èst-on valèt !» (fråze rifondowe). - Et l’ ri, ki mostréve ses cawieas å solo, rprind coraedje a s’ toû, abroke foû des bwès, mousse divins les prés— Henri Simon, "Wice va l’êwe" (1907) (fråze rifondowe).
- Des-ètrindjirs di tot l'minme wice ont-st-abrokî chal, po nos haper nos sincieûses-idèyes èt pôr nos fwèces. Po nos sèfoker, awès!— Paul-Henri Thomsin.
- vini avou ene årmêye po-z ocuper on payis.
- Pus tård, cwand les Francès ont-st abroké so l' Aldjereye et l' Marok, il ont-st amonté des unités d' cavalreye des tropes coloniåles, eyet les lomer eto Spayisses. — Lucyin Mahin.
Sinonimeye
[candjî]Parintaedje
[candjî]- abrocaedje
- abrokeu
- abrocant, abrocance (noûmots)
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Li mot n’ est nén dins : R13
Ratournaedjes
[candjî]fé on trô dins on tonea
- Francès : mettre en perce
aler a tote vitesse viè ene sakî u ene sacwè po l' ataker