astitchî
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Do viebe « stitchî » avou l’ betchete « a- » des viebes.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /a.stɪ.t͡ʃiː/ /a.sti.t͡ʃiː/ /a.stɪ.t͡ʃɪ/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /a.sti.t͡ʃiː/
- Ricepeures : a·sti·tchî
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | astitche |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | astitchîz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | astitchans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | astitchnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | astitchrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | astitchive |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | astitche |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | astitchî |
Ôtes codjowaedjes | come waitî |
astitchî
- (viebe å coplemint) stinde aviè vos, tot djåzant d' ene pitite fene sacwè.
- Astitchîz m' voste assîte, dji vs siervirè del djote — Motî Forir (fråze rifondowe).
- (viebe å coplemint) diner catchetmint ene sacwè.
- Mi grand-mere m' astitche tofer li pice cwand ele nos vént vey. — Motî Haust (fråze rifondowe).
- Cwand l' meskene, rodje come ene crissôte,
E plinne loumire, astitcha l' bon boket,
[...]Li ptit Sint Djan, d' èn air etait,
Dåra d' on côp sol pårt di glotinreye. — Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), "Li mâx d'dints", p.77 (fråze rifondowe). - Cwand padzo mwin, l’ cåbartî
Tot fjhant camaeråde,
Astitche ene gote di haitî,
Nel fjhans nén rawåde,
Dire ki l’ peket n’ fwait do bén
K’ å fén matchot k’ endè vind,
C’ e-st ene couyonåde, — Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « C’è-st-ine couyonåde», 1922, p.129 (fråze rifondowe).
- (viebe å coplemint) fé rexhe.
- Li lumçon astitche ses coines foû di s' caracole. — D.T.W.
- (v. sins coplemint) & (viebe å prono) rexhe, tcheryî po divni veyåve.
- Les yebes sourdèt, on voet des meye di betchetes astitchî foû d' tere. — Motî Haust (fråze rifondowe).
- Vola l' solea ki s' astitche. i n' s' a nén co astitchî ouy droci. — Motî do Coûtchant walon (fråze rifondowe).
- Ca, sol tins k’ ele fwait ene boune sokete,
Ene crole astitche foû di s’ madou. — Martin Lejeune, “ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.128, « Lès treûs madous» (fråze rifondowe). - Ey ! Hanesse, k' avoz vs ki vs kihagne
Po ki vs astitche des sfwaits makets? — Louis Lagauche, "Li ptit hierdî" (1926), p. 31 (fråze rifondowe).
Ratourneures
[candjî]Parintaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Sipårdaedje do mot
[candjî]Ratournaedjes
[candjî]stinde aviè vos, tot djåzant d' ene pitite fene sacwè
- Francès : tendre quelque chose de petit, fin vers celui qui parle (nén ratournåve direk e francès)
diner catchetmint ene sacwè
- Francès : donner à la dérobée vers celui qui parle (nén ratournåve direk e francès)
stinde aviè vos, tot djåzant d' ene pitite fene sacwè
- Francès : [[#Francès|]] (fr)