tûtler
Apparence
Etimolodjeye 1
[candjî]Bodje « tûte » (suçote) avou l’ dobe cawete « -ler » des viebes.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /tyː.ˈtle/ /tyː.ˈtlɛ/ (minme prononçaedje cåzu pattavå)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /tyː.ˈtle/
- Ricepeures : tû·tler
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | tûtele |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | tûtlez |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | tûtlans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | tûtelnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | tûtelrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | tûtléve |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | tûtele |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | tûtlé |
Ôtes codjowaedjes | come shofler |
tûtler
- (viebe å coplemint) boere golafmint.
- Il ont tûtlé tote li botaye.
- Il ont tûtlé ås espôrts tote li shijhe — Båze di dnêyes di l’ Årdene nonnrece, a «espôrt» (fråze rifondowe).
- Mins on tûtléve ôte tchoi k’ del bire,
Et sins esse gote èn ebusti Tchåle,
T’ esteus pé k’ èn assoti ! — Henri-Joseph Raxhon (fråze rifondowe). - Matante tûtléve cobén on verkin cwand si amagnî fjheut plantchî — Philippe Maudoux (fråze rifondowe).
- Gn a ene sôre di grosse éndjole ki va tûtler t' sonk come on picron— David Blaude, Li Rantoele, l° 106 p. 7.
- boere al botaye.
- Cwand dji di «prinde ene pinte», c’ est po radoûci l’ cayet, a môde d’ ufinmisse, ca voci, on vs sieve ene botaye, et vos n’ avoz k’ a tûtler — Lucyin Mahin, (ratournant Christiane Blanjean).
- (v. sins coplemint) haetchî so ene tûte, tot djåzant d' on påpåd.
- (pa stindaedje do sinse) (v. sins coplemint) haetchî so ene pupe.
- I saetcha foû del taxhe di s' sårot ene pupe et del toubak; londjinnmint el boura; londjinnmint, i l' esprinda; londjinnmint, i tûtla disk' a tant ki des grossès waplêyes endè vnénxhe foû — Jean-Pierre Dumont (fråze rifondowe).
Sinonimeye
[candjî]Parintaedje
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
[candjî]boere golafmint Loukîz a : flûter
- Francès : ingurgiter (fr), avaler (fr)
Etimolodjeye 2
[candjî]Mot-brut « tûte#Walon 2 » (brut d' clacson)
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | tûtele |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | tûtlez |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | tûtlans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | tûtelnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | tûtelrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | tûtléve |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | tûtele |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | tûtlé |
Ôtes codjowaedjes | come shofler |
tûtler (v. sins coplemint)
- (mot des otos) fé aler l' clacson d' ene oto, li sounete d' on tram.
- Tûtele on côp, k' i vnexhe — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe et rarindjeye).
- Li tram tûtele cwand gn a des djins sol voye — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe et rarindjeye).
- (muzike) shofler dins èn instrumint d' muzike å vint.
- I tûtlént a nonne po rapeler les djins po dinner — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
- Å docsal, les ôres tûtlèt on côp ou deus po sayî — André Henin (fråze rifondowe).
Notule d’ uzaedje
[candjî]Po l' coirnaedje d' ene oto, on sieve purade «tûter»
Sinonimeye
[candjî]Parintaedje
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
[candjî]Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon avou ene dobe cawete
- Viebes do walon avou l' dobe cawete -ler
- Mots ki s' prononcèt parey cåzu totavå
- Mots do walon di deus pîs
- Viebes do walon
- Viebes do walon ki s' codjowèt come shofler
- Mots do walon ki vnèt d' on mot-brut
- Motlî do walon po les otos
- Motlî do walon pol muzike