dihåmoné

Walon (Rifondou)

Plinne cogne	Spotcheye cogne
dihåmoné /dihɔːmɔne/	dhåmoné /thɔːmɔne/

Etimolodjeye

Bodje « dihåmon- », bodje A do viebe « dihåmoner » avou l’ cawete « -é ».

Prononçaedje

Loukîz a : « dihåmoner »

Pårticipe erirece

	singulî	pluriyal
omrin	dihåmoné	dihåmonés
femrin	dihåmonêye	dihåmonêyes

dihåmoné omrin

1. pårticipe erirece omrin do viebe del prumire troke: «dihåmoner».
   • Li grand vint a tot dhåmoné l' bår.

Ratournaedjes

dihåmoné

• Francès : disloqué ^(fr)

Addjectif

	singulî	pluriyal
omrin	dihåmoné	dihåmonés
femrin padrî	dihåmonêye	dihåmonêyes
femrin padvant	dihåmonêye	dihåmonêyès

dihåmoné omrin

1. mete cou dzeu cou dzo, ki n' tént pus.
   • Bråve viye måjhone do bon vî tins,
     Avou t’ souyeute dihåmonêye
     Et t’ panse ki boute dizeu l′ pavêye,
     Dji n’ sai vraiymint çou ki t’ sotént ! — Henri Simon (fråze rifondowe).
   • Si croufieus coir, portant si tene, a l' air do pezer so ses greyès pates. Ses plomes, d' on måssî blanc, sont totè dhåmonêyes, et s' tiesse e-st a mitan disploumêye, foice d' aveur stî dsonnêye a côps d' betch. — Marcel Fabry, "Li hatche di bronze" (1937), p. 68 (fråze rifondowe).
2. pår trisse.
   • Nén k’ ele ni soeye nén tote dhåmonêye, et si peneuse, mins ele a todi si pô d’ tins et d’ toû po s’ ocuper des efants, k’ ele ni sait nén minme esse mame li djoû k’ end a-st onk di moens ! — Arthur Xhignesse, « Boule-di-Gôme », 1912, p.24-25 (fråze rifondowe).

Sinonimeye

boket d’ a

• disbrôlé
• dismourkiné
• disminbridjî
• dihåjhiné
• dilåbré
• toumé

Ratournaedjes

mete cou dzeu cou dzo, ki n' tént pus

• Francès : disloqué ^(fr), délabré ^(fr), démantibulé ^(fr), en ruines ^(fr)

pår trisse

• Francès : effondré ^(fr), anéanti ^(fr), désemparé ^(fr), dépressif ^(fr)

Sustantif

	singulî	pluriyal
omrin	dihåmoné	dihåmonés
femrin	dihåmonêye	dihåmonêyes

dihåmoné omrin

1. onk k' a-st ene måle santé.
   • Ci n’ pout esse ses parints, ces deus pôves dihåmonés la ki trefougnèt l’ pô d’ foice et d’ exhowe ki lezî dmane, a s’ epwezoner londjinnmint … a boere ? Mins s’ lezî pardone t i… — Arthur Xhignesse, « Boule-di-Gôme », 1912, p.19 (fråze rifondowe).

Ratournaedjes

onk k' a-st ene måle santé

• Francès : personne mal portante ^(fr), malade ^(fr), souffrant ^(fr),