Aller au contenu

netyî

Èn årtike di Wiccionaire.

Etimolodjeye

[candjî]

Bodje « nete », avou l’ dobe cawete « -yî » des viebes.

Viebe

[candjî]
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) neteye
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) netyîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) netians
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) neteynut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) neteyrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) netyive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) neteye
pårt. erirece (dj’ a, vos av) netyî
Ôtes codjowaedjes sipepieus tåvlea

netyî (viebe å coplemint) (å prono : si netyî)

  1. rinde prôpe (ene sacwè k' esteut mannete).
    • Fåt netyî l' måjhon
    • Elle est ki neteye li tchambe.
    • Netyîz vos solés !
    • C' est on rméde ki neteye les plåyes.
    • On netyive cial et la, tot binåjhe do rnaker,
      Sol boutneure. Li sizet gruzinéve e s’ prijhnire
      Ki rpindeut-st å pegnon dispoy cist åmaténJoseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.23, “Vîx Souv’nir” (fråze rifondowe).
    • Cwand elle a veyou m' mwin plinne di sonk, ele l' a pris dins l' sinne, sins moti. Pu, elle a metou deus ôtes doets e s' boke et netyî m' côpeure Lorint Hendschel, So l’ Anuti.
    • Di ç' tins la, gn aveut ene peclêye di ptits mestîs dins ç' coulot la: poirter ås saetchs, bouter åzès tcheretes des vîwarîs, rifé des velos, netyî des cwåreas, tini on ptit botike ou ene pitite estale Jean-Pierre Hiernaux (fråze rifondowe).
  2. rissaetchî l' ewalpeure (des ptits poes, des feves, evnd.), aprester (des verdeures) po les magnî.
    • Netyîz vos legumes; totaleure dji n' årans pont d' sope po mareder.
    • Ele netyive li salåde.
    • (Li saeyea disboirdéve di poretes, di celeris, d' agnons, des salådes, ene axhlêye di poes et on coirbion d' feves) Dj' irans netyî tot ça (R. Dedoyard)
  3. (mot des cinsîs) taper evoye l' erî-fa, tot djåzant d' ene djin u d' ene biesse.
    • Li vatche ni vout nén netyî
  4. (imådjreçmint) touwer (aprume al vwès passive).
    • Tos les rezistants ont stî netyîs.
  5. bate å djeu, prinde å djeu, prinde les cwårs da (ene sakî) å djeu.
    • Dji lyi a netyî si hasse.
    • I s' a fwait netyî disk' å dierin sô.
  6. fote a l' ouxh.
    • I s' a fwait netyî foû di s' plaece.
    • Si mwaistresse l' a netyî Motî d’ Vervî (fråze rifondowe).

Ratourneures

[candjî]
  1. netyî li ståve : (mot des cinsîs) rissaetchî l' ansene del djournêye.
  2. netyî les coshets, les vea : (mot des cinsîs) rissaetchî l' ansene ås pourceas, ås veas.
  3. netyî ene sitofe : ???
  4. netyî on bî : rissaetchî les teres kel ristopèt. On dit eto : rilever.

Parintaedje

[candjî]

Sinonimeye

[candjî]

Ortografeyes

[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

[candjî]
rinde prôpe
rissaetchî l' ewalpeure
ôtes sinses

Pårticipe erirece

[candjî]
singulî pluriyal
omrin netyî netyîs
femrin netieye netieyes

netyî omrin

  1. Pårticipe erirece omrin do viebe "netyî".

Addjectif

[candjî]
singulî pluriyal
omrin netyî netyîs
femrin padrî netieye netieyes
femrin padvant netieye netieyès

netyî omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)

  1. rindou prôpe.
  2. moirt, touwé.

Ratourneures

[candjî]
  1. netyî come en flate : loukîz a : flate