netyî
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Bodje « nete », avou l’ dobe cawete « -yî » des viebes.
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | neteye |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | netyîz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | netians |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | neteynut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | neteyrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | netyive |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | neteye |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | netyî |
Ôtes codjowaedjes | sipepieus tåvlea |
netyî (viebe å coplemint) (å prono : si netyî)
- rinde prôpe (ene sacwè k' esteut mannete).
- Fåt netyî l' måjhon
- Elle est ki neteye li tchambe.
- Netyîz vos solés !
- C' est on rméde ki neteye les plåyes.
- On netyive cial et la, tot binåjhe do rnaker,
Sol boutneure. Li sizet gruzinéve e s’ prijhnire
Ki rpindeut-st å pegnon dispoy cist åmatén— Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.23, “Vîx Souv’nir” (fråze rifondowe). - Cwand elle a veyou m' mwin plinne di sonk, ele l' a pris dins l' sinne, sins moti. Pu, elle a metou deus ôtes doets e s' boke et netyî m' côpeure — Lorint Hendschel, So l’ Anuti.
- Di ç' tins la, gn aveut ene peclêye di ptits mestîs dins ç' coulot la: poirter ås saetchs, bouter åzès tcheretes des vîwarîs, rifé des velos, netyî des cwåreas, tini on ptit botike ou ene pitite estale — Jean-Pierre Hiernaux (fråze rifondowe).
- rissaetchî l' ewalpeure (des ptits poes, des feves, evnd.), aprester (des verdeures) po les magnî.
- Netyîz vos legumes; totaleure dji n' årans pont d' sope po mareder.
- Ele netyive li salåde.
- (Li saeyea disboirdéve di poretes, di celeris, d' agnons, des salådes, ene axhlêye di poes et on coirbion d' feves) Dj' irans netyî tot ça (R. Dedoyard)
- (mot des cinsîs) taper evoye l' erî-fa, tot djåzant d' ene djin u d' ene biesse.
- Li vatche ni vout nén netyî
- (imådjreçmint) touwer (aprume al vwès passive).
- Tos les rezistants ont stî netyîs.
- bate å djeu, prinde å djeu, prinde les cwårs da (ene sakî) å djeu.
- Dji lyi a netyî si hasse.
- I s' a fwait netyî disk' å dierin sô.
- fote a l' ouxh.
- I s' a fwait netyî foû di s' plaece.
- Si mwaistresse l' a netyî — Motî d’ Vervî (fråze rifondowe).
Ratourneures
[candjî]- netyî li ståve : (mot des cinsîs) rissaetchî l' ansene del djournêye.
- netyî les coshets, les vea : (mot des cinsîs) rissaetchî l' ansene ås pourceas, ås veas.
- netyî ene sitofe : ???
- netyî on bî : rissaetchî les teres kel ristopèt. On dit eto : rilever.
Parintaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]- (bråmint des sinses) : rinetyî
- (rinde prôpe) : raprôpriyî, rassonrer
- (tot passant ene loke) : xhorbi, rixhorbi, rilocter
- (des verdeures) : splitchî, peler (canadas, evnd.)
- (on ståve, des biesses) djèter, monder, smonder, handler
- (v.s.c., taper foû l' erî-fa) parer
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
- nètchî : G205 p. 325
- gnètî : G205 p. 325
- nièti : C1, C13
- nètî : E1, E34
- nètiyer : G205 (pal voye do pårticipe erirece "nètiyé")
- nètyî : C99, G205 p. 325
- nètyi : O2
- netir : S110
- nèti : O0
- nètchè : G205 (pal voye do pårticipe erirece "nètchè")
- nètyè : G205 p. 325
- nètiyî : O4, G205, S109, S117
- nètcher : S117, G205 (pal voye do pårticipe erirece "nètché")
- nètier : S117
- nètyer : G205 p. 325
- nètîre : S104, S107
Ratournaedjes
[candjî]rinde prôpe
rissaetchî l' ewalpeure
ôtes sinses
Pårticipe erirece
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | netyî | netyîs |
femrin | netieye | netieyes |
netyî omrin
- Pårticipe erirece omrin do viebe "netyî".
Addjectif
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | netyî | netyîs |
femrin padrî | netieye | netieyes |
femrin padvant | netieye | netieyès |
netyî omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)
Ratourneures
[candjî]- netyî come en flate : loukîz a : flate
Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon avou ene dobe cawete
- Viebes do walon avou l' dobe cawete -yî
- Viebes do walon
- Viebes do walon ki s' codjowèt come tcheryî
- Motlî do walon po les cinsîs
- Mots do walon avou des ratourneures d' esplicaedje
- Pårticipes erireces do walon
- Pårticipes erireces del troejhinme troke
- Viebes do walon ki l' pårticipe erirece est parey ki l' infinitif
- Addjectifs do walon
- Addjectifs ås cénk cognes ortografikes
- Addjectifs do walon metous padvant ou padrî