(dji screye cial po profiter des fonccions "flow" ki n' sont nén co la sol wikisourd)
Ça fwait ki, come li loyén viè l' modêye e rfondou (s:wa:L' arpagon eyet l' savtî) esteut e rodje coleur, dji pinsa k' il esteut co a scrire, et sel fé. Mins il esteut ddja fwait... avou des crolêyes faflotes (s:wa:L’ arpagon eyet l’ savtî).
Bén seur, dji va rsaetchî m' modêye do côp; mins nerén, c' est ene boune ocåzion di fé on corwaitaedje.
Çou k' est interessant cial eto, c' est k' les deus modêyes ont stî fwaites sins saveur k' i gn aveut/åreut ene ôte.
Normålmint, la k' c' est djusse on rortografiaedje, et nén èn adaptaedje, les deus modêyes divrént esse les minmes; c' est l' såme do rfondou, todi, ene comone ortografeye.
I gn a, come di djusse, des ptitès diferinces. Ki dj' endè va fé l' corwaitaedje.
Po cmincî, i gn a sacwantès diferinces ki c' est purade des flotches; la k' les diferinces c' est k' dins ene des deus modêyes c' est nén e rfondou (ou ene viye rifondowe) (abitude felerisse, ou flotche di tapaedje/ricopiaedje).
Dj' a les pinses ki Lucyin a pårti del modêye e Feller, la k' i gn a èn Èyet, ki l' mwaisse scrijhaedje n' î mete pont d' accint. Di m' costé dji l' a fwait a pårti del mwaisse modêye, po n' nén esse inflouwincé pa des tchuzes k' årént stî fwaits dins l' modêye e Feller djustumint.
Vocial les diferinces (etur åtchetes li cogne e rfondou)
| L. | P. | |
|---|---|---|
| kand | (cwand) | |
| cindrin | (cindrén) | |
| lî | (lyi) | |
| (foyî) | fouyî | (la c' est mi k' a metou l' cogne nén rfondowe) |
| (etere) | eterér | (mecôpiaedje di m' pårt, dji wårda li -ér) |
| fyént | (fjhént) | |
| etèréve | (eteréve) | |
| bin | (bén) | |
| asaziné | (assaziné) | |
| (trintchet) | tranchet | (dji n' kinoxheut nén l' mot, et nel trova nén dins l' DTW) |
| i påte | (i pårt) | (i fåreut k' i pregne et k' i påte; mins i prind et i pårt) |
| Èyet | (Eyet) |
I gn a eto des tchuzes d' atroclaedje/distroclaedje, ki n' sont nén flotchreces (les deus cognes sont-st acceptêtes e rfondou), mins ki m' sorprindént ene miete, la k' Lucyin est å pus sovint pus atrocleu k' mi... et la c' est l' contråve!
| L. | P. |
|---|---|
| k' a l' fén | k' al fén |
| Po l' moes | Pol moes |
et poy 3 cas wice ki dji meta, e-n esprès, des cognes nén rfondowes, po wårder l' rimaedje
(ki dji n' l' åreut nén fwait si c' esteut del prôze) :
- rôlådes (dji scrijha rôlades po wårder l' rime avu rade)
- tiroe (dji meta tirwer, po wårder l' "R" pol rime avou "boere" et "istwere")
- ratindou (ratindu pol rime avou pus)
Et vola des diferinces pus interessantes, la k' c' est des mots ki l' rifondaedje est so balance ou nén co defini :
- etaesser vs etasser
- crezusse vs crézusse (nén co sol DTW)
- boli vs bouli
- epwezner vs epwezoner
Po fini, cial les vraiyès diferinces, si on pout dire...
C'est a tchaeke côp des diferinces k' ont-st a vey avou l' pîtaedje, oudonbén wårder (ou nén) ene tchuze di l' oteur veyowe come nén foirt walone.
Si ça n' åreut nén stî del powezêye, dj' åreut fwait l' minme tchuze di mots (kécfeye, keuze) ki Lucyin; eyet les candjmints po sayî d' wårder l' pîtaedje n' årént pont d' råjhon, li rfondaedje åreut stî l' minme, pinse dju (a pus ki l' eployaedje di "to")
| mwaisse modêye | rifondaedje L. | rifondaedje P. | comintaires |
|---|---|---|---|
| d’meurét d’lé l’Châfti Jâque Criart. | dmorève dilè l’ savtî Criyård, | dmoréve lé l’ savtî Djåke Criyård, | li candjmint -eut -> -éve fwait ki d(i)lé n' pout pus esse spotchî; L. tchozixha d' rissaetchî l' pitit no, P. di candjî dilé -> lé |
| Eiét du joû au niu, i n’fiét q’rouv’lé sés liards ! | Do djoû å niût, n’ fijheut ki råvler ses liårds, | Eyet di djoû å niût, i n’ fjheut k’ roufler ses liårds ! | li modêye L. piede li nombe di pîs. Pol viebe; sol DTW i gn a roufler = wangnî bråmint des liårds |
| Mai i n’aurét né su petté in somme,(10) Jâque, au contrère, c’estét in homme,(8) |
Mins n’ åreut seu peter on some.(8) Djåke Criyård, å contråve, c’ esteut èn ome(10) |
Mins i n’ åreut nén seu peter on some.(10) Djåke, å contraire, c’ esteut èn ome,(8) |
Li pîtaedje est diferin dins l' modêye L., ki di pus piede cor on côp l' no del djin (cial li no d' famile). Eto ene prumire vraiye diferince di tchuze di motlî contråve eneviè contraire |
| D’carculé ça su du papi ! | D’ carculer ça so do papî ! | Di carculer ça so papî ! | cial c' est l' modêye L. ki shût l' mwaisse sicrijhaedje... Dji trova l' shût /dk/ trop målåjheye (co pus après /s/ -> /sdk/) |
| Quéque foés pu, quéque foés moinse | Kécfeye pus, kécfeye moens | Kéke fwé pus, kéke fwé moens | Dj' vormint balziné po ci-la. Normålmint dj' åreut metou kécfeye eto; mins al fén, come c' est del powezeye, dj' a tchoezi d' wårder l' mot d' l' oteur |
| fai ses pâques, s’marrié, eiét mori | fé ses påkes, s’ maryî eyet mori. | fé ses påkes, si maryî, yet mori | cor on côp, li shûte /ksm/ estant trop målåjhey dji tchoezixha on ptit candjmitn del plaece des fwebès voyales |
| donné n’saquoé ... ou bin n’tasse | diner ene sacwè ... ou bin ene tasse | diner 'ne sacwè ... ou bén 'ne tasse | dispoy li tot cmince e rfondou on n' note nén li spotchaedje po l' årtike nén defini; mins come cial li pîtaedje est impôrtant djel fwait todi (on fwait parey e francès, avou des uzaedjes come "p'tite" ki n' aparexhèt k' el powezeye ou tchansons) |
| Vasé quaî in bouli, du bure et du stoffét.(12) | Va-z è cweri on boli, do boure et do stofé.(13) | Va-z è cwer on bouli, do boure et do stofé.(12) | Li pîtaedje n' est nén bon dins l' modêye L. Dji tchoezixha come cogne nén standård cwer; mitan voye etur li coinrece coutchantrece cwê eyet l' levantrece cwîr |
| quand tu d’auras dangi, | cwand to nd årès dandjî. | cwand t’ end årès dandjî. | to est ene cogne foirt coinrece Basse Ârdene, dji nel metreut nén cial (a moens d' ricandjî sfwaitmint tos ls ôtes localisses). L' oteur eploye "ti nd", mins dji trouve ki "t' end" shût mî l' rotaedje do walon (cwand ene fén d' mot et l' atake do shuvant sont ambedeus spotchåves, c' est l' purmî k' si spotche) |
| In interrant sés liards, il interrét s’bonheûre ! | E-n eterant ses liårds, ’l etèréve ès bouneur ! | E-n eterant ses liårds, il eteréve s’ bouneur ! | i m' shonne (a-z acertiner pa on cåzant coûtchantrece) ki l' sipotchaedje di "il" c' est purade cwand ça shût ene voyale (çou ki n' est nén l' cas cial) |
| Inpoésonnét ! strannét, ou p’tette :(10) | Epwezné, stronné ou putete | Epwezoné ! stronné, ou ptete : | cial li tchuze va dipinde del cogne rifondowe do viebe: epwezner ou epwezoner |
| I n’p’lét pu doirmi n’démi heûre ! | I n’ peut pus doirmi ene dimeye eure. | I n’ pleut pus doirmi ‘ne dimey eure ! | li tins do viebe est diferin dins l' modêye L. (ou flotche di tapaedje?) + "'ne" pol pîtaedje dins modêye P. |
| Pou desqueude ell’cârcasse, | Po diskeuze el carcasse | Po diskeude el carcasse | keude/keuze est ene dobe rifondowe; c' est drole cial |
| Rindemme emme foîm, emme somme, eiét m’voéx d’basse | Rindoz mu m’ fwin, èm some, eyet m’ vwès d’ basse, | Rindoz m’ èm fwin, èm some, eyet m’ vwès d’ basse, | li modêye P. shût l' tchuze di l' oteur |
| Stichét vous bin tertous dain l’tiesse : | Stitchîz vos bén tertos dins l’ tiesse | Estitchîz vs bén tertos dins l’ tiesse : | I m' shonne (mins a-z acertiner) ki l' cogne avou "e-" est pus naturele a l' atake |
Tot conté tot rabatou, c' est assez interessant, et mostere ki l' ortografeye do rfondou (ou, do moens, li vuzion k' end ont les deus rortografieus) fwait bén si ovraedje.
I gn a 35 diferinces.
Emey zeles, 12 ki sont des flotches et n' divrént nén esse la (serént surmint rissaetcheyes a on 2inme lijhaedje) i dmeure 23 diferinces, dabôrd.
- 5 sont cåze di mots ki l' rifondaedje n' a nén co stî acertiné (et ki n' divrént nén esse la nerén cwand l' acertinaedje serè fwait)
- 2 sont des tchuzes etur des cognes rifondowes k' on pout scrire del minme manire, avou l' minme prononçaedje
- 2 sont des tchuzes etur des diferins (sinonimes) mots rfondous
- 3 sont des tchuzes, e-n esprès, di cognes disfondowes ou rfondantes, po wårder l' rimaedje
- li restant (11) c' est des candjmints pol pîtaedje
Dins on tecse di prôze, les 11+3 dierinnes ni srént nén fwaites; ça fwait k' i gn a come vraiyès diferinces: 5+2+2 = 9
Di zeles, pus del mitan c' est paski l' cogne rifondowe n' est nén co claire.
(d' èn ôte costé; on tecse di prôze åreut motoit bén pus di diferinces, s' il est adapté et nén seulmint rortografyî)