Les copinaedjes di dvant ont stî årtchivés e Uzeu copene:Lucyin/Egurniyaedjes li 2020-08-27.
Dins l' tot frisse C73, po F. médire (nén F. maudire), médisant, médisance (a rmete avou l' noûmot béndjhance, sins « i »).
On les rfondreut : mådire (nén mådi), mådijhant et mådijhance, u bén fåt i rsaetchî l' « i » dins mådjhant et mådjhance ?
Dji n' les a nén co trové dins d' ôtes motîs walons, mins dins l' motî Zéliqzon e lorin, on trove : maudihance/maudijance.
dji rsaetchreu voltî li "i", come tchaeke côp ki l' bodje A di "dire", dj' ô bén "d(i)jh" si trove dirî voyale : metans DIE (imparfwait): i d'zeut (Nivele) i d'zèt (Sint-Houbert), i d'jeut (Nameur ki djermalijhe minme li dj: i d'djeut), i d'jot (Transene), i d'jéve (Forire), i d'héve /thef/ (Lidje). Li "i" a télmint disparexhou k' a Oufalijhe, la ki l' H a fondou, li prononçaedje /t/ a dmoré sins li H: i teût [il disait].
Ki rshonne co dpus å mot: li shuvion tot d(i)jhant - e d(i)jhant [en disant] : li i est TODI spotchî: in d'zant - è d'jant - an d'jant - a d'jant - tot d'jant - tot d'hant /tothan/ - tot tant
MINS, dji n' metreu nén ces mots la po "médisant", "médisance" mins po "disphonique" / "disphonie" (contråve di "béndjhance", atåvlé pa Hendschel a costé d' "beloyance" ; dandjreus paski "euphonique" vént d' on mot grek ki vout dire "dire").
po médire..., dj' inmreu ostant li betchete mes- : mesdire / mesdijhant / mesdijhance.
Nén l' ci so les nos d' biesses (C23), ni l' ci so les plantes po médyî (C89), u co l' ci so les plantes di Hu (E26), neni, li ci eplaidî dvins les Bourdons do limero 1 a 63, et k' el tite c' est « Vocabulaire wallon namurois ». I shonne k' i gn a co pont d' limero po ci motlî la.
On-z î trove el mot : abèli (F. plaire, agréer, être au gré), avou l' viebe abèlîji (F. charmer, ravir). C' est l' minme mot ki nost abeli (rinde pus bia, amadoûler, apåjhî) dedja sol DTW, mins l' sinse di plaire n' î est co nén. On l' trove eto avou ci sinse la, dizo l' sicrijha abèlî, divins l' motî Grandgagnage (G0). I respond å francès : abélir.
oyi; dj' endè va mete onk. Mins:
Bon, so les 63 prumîs limeros, i gn a rén pol 11, 48, 49 et 52 (pont d' motlî eplaidî dins ces limeros la). I m' manke les limeros : 5, 6, 7, 8, 9, 10, 16, 19, 20, 22, 23, 24, 28, 29, 33, 35, 36, 40, 43, 46, 50, 56, 57, 58, 59, 63. I m' manke 44% do motlî.
El lº 62 s' finixh avou wingnî. Dj' advene ki l' 63 s' finixh avou Z. I gn åreut don bén totes les letes.
Si vs avoz onk di ces limeros la, el sårîz scaner (rén k' el pådje avou l' motlî) ? Si neni, dji les va dmander a l' Môjo dès Walons.
Les ôtes, les minnes, c' est les minmes ki les cis vos avoz rtrové dandjreus sol waibe Pablo (c' est les minmes ki mancnut). Fårè bén passer pal "Måjhon".
Pocwè avou l' betchfessî å ? C' est pask' on trouve pårtchet di minme sourdant etimolodjike ?
Sol DTW on trouve pårea a pårtchet, mins a pair on pout lére « Waitîz a: pairea », c' est i l' minme mot ? Ene viye rifondowe ?
Rifondou sorlon les disfondowes :
pârai = G0
pârê = E1
pârgna = E1
Por mi, c' est ces mots la ki shonnut les pus "walons" (come tchårea = pitit tchår); li bodje åreut dvou esse "pår" (come "tchår", mins dandjreus ki l' francès a passé par la (come ou contraire <> contråve). Ou adon a-t on prindou ene disfondowe picåde (classike po sacwants mots des houyires), come "tchêr" del Basse Simwès po "tchår" (https://alw.uliege.be/alw/?alw_volume=1&alw_page=97) .
=> dji wådreu les cognes "acertinêyes" (pair, pårtchet, pårea) tot-z esplicant li candjmint d' voyale puvite a "pair" k' a "pårea".
dins E1: pârê + pêrê (et dire ki c' est l' minme mot).
Dji mete les deus sol DTW, avou preferince a pårea
Les troes sol DTW : aporçû, aporçure, perçure.
On n' divreut nén erîler çoula ? C' est l' minme oridjene.
li mot ki rvént dins les scrijhaedjes, c' est aporçure => porçure.
Taiss k' oyi, i fåt-st erîler les mots do minme bodje; dji vén d' el fé po morgagne (avou o > ou dins l' bote di Djivet) => morgagneus (minme si ç' cogne la n' est nén ezès motîs, come c' est purade on mot d' après Tchålerwè).
A fwait k' on spepeyrè les mots pus råles, pus va-t on tchaire so des sfwaitès arokes.
C' est i vormint l' cawete -rin ki gn a dvins ces mot la, si l' cawete c' est po fé des addjectifs di plaeçmint ?
Po poûfrin, dedja e vî francès poufrin = pulverin, on rtrove li R e latén, come e walon dins poûfrer. Dji n' croe nén ki gn a la l' cawete -rin.
Li -r- di bovrin vént des parints walons di "boû" come "bovreye" (li R est dins l' cawete -reye); "ovrin" pa assaetchance do prumî, eto do fr. caprin (la ki come "poûfrin", li R est dins l' bodje). On pout eto corwaitî l' mot avou on ristitchî R (end a po fé :Categoreye:Mots do walon avou on ristitchî R). On pôreut fé insi åjheymint "gadrin" po "caprin". Mins po "porcins", "camélins" ?
Ces mots la sont corants e-n årtisyince po les sôres d' aclevåvès biesses k' gn a 36 mots po les lomer (vatche / gayet / torea / vea / åmaye --- berbis / berå / bassî / bedot / agnea / moton / antnåd...).
"bovrin" & "ovrin", c' est des noûmots do wikipedia; ouvrin dedja dins S117 (dispu 1997).
Les dischindants walon di "ovis", dj' end a rtrové deus: oviete (agnelle, antennaise; disfondowe houviette [S110], awiète [S112] => ouviète S117) + ouvignêye (hydatidose, kyste hydatique, maladie ovine qu'on rencontre aussi chez l'homme: le réservoir est constitué par les chiens des troupeaux) ouvigné [S109] => ouvignêye S117. Les mots walons di l' aclevaedje des berbis sont råles, ca il aveut ddja beazebén disparexhou dins l' prumire mitan do 20inme sieke, tins des inketes diyalectolodjikes (touwêyes po magnî e l' guere di 14; sicole oblidjeye dispu 1920 => pupont d' efant po wårder les berbis dins les tchamps et les bwès).
Dji n' pou nén fé on tite d' årtike "maladeye des vatches" et-z î mete les schites ås veas => maladeyes des bovrins.
Dinltins, on djheut "rodjès biesses" po "bovrins" et "blankès biesses" po "ovrins". Mins asteure, gn a pus k' des bleu-blancs walons (coleur: blanc u caflori bleu u noer), des ostines (coleur: cabolé noer), des tcharolès (tot blancs) dins les cinses del Walonreye. => "rodjès biesses" ni va pus foirt bén (ki po les limouzenes et les aylandes di Scôsse, ey eco !)
Dji wådreu ces deus mots la bovrin & ovrin, minme s' i n' sont nén trop "catolikes". Po l' etimolodjeye, ci sereut l' ocåzion di radjouter ene tchuze "fåsse cawete" dins l' Modele:caw (end a ddja toplin, aprume des fåssès cawete -et, dji l' a sovint scrît come radjoutmint dirî l' modele). Ey ossu, kécfeye, fåsse betchete, come po "arantoele", "atchenå".
Kwamikagami a-st ahivé ci modele la, avou l' addjectif « planetike », motoit bén foirdjî del minme manire ki politike (sistinme politike).
Come on est nén todi d' acoird avou l' manire di ratourner les mots ki vegnnut do francès avou -aire : F. solaire > solrece, solåre (?), solaire ; F. lunaire > lunrece, lunåre (?), lunaire, evnd., mins eto notåre/notaire (sustantif, no d' mestî), a nozôte di vey kéne cogne k' on wådreut : planetike, planetrece, planetåre, planetaire.
Lequel serait préférable, peut-être « planetrece » ? Je changerai volontiers pour celui que vous jugerez le meilleur.
Se pose également la question de la forme wallonne de « centaure » et des noms classiques Pallas, Hygie(i)a, Chiron et Orcus.
Rien ne presse Kwamikagami ;-)
Moi ce qui m'intéresse le plus, c'est de savoir pourquoi vous avez songé à cette forme : planetike.
Pour les autres mots, il faut y réfléchir à deux fois. Pour « centaure » je dirais cintore, comme Minotore (Lucyin 2012 ; cf. torea) u peut-être cintôre come trezôr, ôr, mais alors Minotôre (cf. tôr = torea). Je pencherais pour la seconde forme. Je vais voir si je trouve quelque chose dans la littérature.
Je l'ai modélisé d'après 'biyolodjike'.
'Cintôre' c'est alors, du moins pour l'instant.
Gn a nén co on mot po ça dins l' DTW, roci eyet sol waibe da Viroux. Li cawete "-ike" est foirt uzé po les calcaedjes do francès (sovint po des idêyes foirt syincieuses) ey avou les noûmots. Adon, on pôreut wårder "planetike". On comprind åjheymint ç' ki @Kwamikagami boute avou.
I m' shonne k' i gn a ene diferince inte les deus possibes noûmots : "planetike" eyet "planetrece"
Amiståvmint,
Proficiate po totes ces sûteyès idêyes. Nos divnans tot doûçmint li "buro des noûmots" ki dj' aveu sohaitî dins w:Ké walon po dmwin
Dji n' so nén tchôd po des noûmots avou l' cawete -ike s' i n' egzistèt nén e francès.
Dj' a ptchî "planetrece".
Ni rovians nén li piceure pus corante d' ene addjectivire. => des planetes, ås planetes. fr. le système planetaire de Jupiter => li sistinme des planetes di Djupiter / li sistinme ås planetes di Djupiter / li djeu des planetes di Djupiter.
Pol cawete -or / -ôr, la ene boune ocåzion di l' erîler. Dj' a djustumint on sfwait mot egzotike dins li rfondaedje d' on roman da Djôzef Mignolet (https://rifondou.walon.org/Mignolet_Alambra.php): Tocadôr (ki dj' a rfondou avou tchapea). Oyi, sol modele di trezôr, u Tchedôre (fr. Théodore, vî ptit no assez corant).
Pocwè séndjî li lingaedje des Francès avou l' cawete "-ike" ? Copuvite cwand li walon n' est nén on d' ses (possibes) lingaedjes fis, mins bén on d' ses lingaedjes frés. Si ça aveut stî séndjî li latén, dj' åreu comprindou ; mins roci, dj' a ledjirmint do må.
Dji n' comprind nén ! Kî çk' a dit k' i fåreut séndjî l' francès ?
@Reptilien.19831209BE1 : « Dji n' so nén tchôd po des noûmots avou l' cawete -ike s' i n' egzistèt nén e francès. »
Ça n' vout nén dire k' i fåreut séndjî l' francès a tos côps po les mots k' egzistèt podbon e francès avou -ike. Mins i gn a des cas k' il est pus simpe di fé l' séndje ki d' edvinter des mots ki nole djin n' coprindreut.
Metans, l' francès hérétique (sustantif) acertiné e 1683 divins l' Paskeille sur le véritable Détail du Siège & Dessiègement de la Généreuse Vienne, comint l' årîz vs ratourné ? Del minme manire, comint ratoûnrîz politique (sustantif) ?
Cwand on rlouke on ratournaire, on voet k' el "sistinme" n' est nén k' e francès. Kécfiye on-z el ertrove bén dins des lingaedjes djermanikes bijhreces u co dins on lingaedjes slave. On n' pout nén dire k' on-z est ki séndjî li francès dins ç' cas ci. Houte di çoula, li mot vént bén do latén.
On-z a ene miete el minme sacwè avou "politike" ki vént do grek. Dji sai k' c' est foirt lon d' nozôtes, mins ci lingaedje la (dj' ô bén : li vî lingaedje) a sovint stî riprindou pa mwints lingaedjes. Copurade avou des mots syincieus.
« Mins i gn a des cas k' il est pus simpe di fén l' séndje ki d' edvinter des mots ki nole djin n' coprindreut. » => N' roviyîz nén k' el ci k' a atåvlé "planetike", c' esteut on ptit cåzeu (sins vleur mostrer on må costé). Poirtant cwand dji rwaite vos deus prumîs messaedjes, vos n' avoz nén scrît ki vos n' comprindîz nén l' mot "planetike". El avoz rovyî d' nos fé rmarker, motoit ?
Dji n' comprind nén l' messaedje ki vos vloz fé passer. Gn a bén 90% des mots francès avou l' cawete -ique ki vegnnut do latén (riprins do grek u nén). Si dj' vos shû, çou n' est nén zels ki vs djinnnut ? Mins adon, comint ç' k' on fwait po sawè si l' mot a stî rprins direk do latén u do francès, el sårîz dire, vos ? Po les mots aritmetike et academike ça vs ireut ?
Come el cawete latene c' est -icus (avou us k' a divnou moya avou l' tins) on s' ritrove ossu bén e francès come e walon (ey e picård, e gåmès, e tchampnwès, e galo, ...) avou l' son /ik/. Come vos l' av foirt bén dit, el francès et l' walon sont frés, avou tos ls ôtes lingaedjes d' oyi, et come il ont crexhou eshonne, c' est normå si gn a des mots ki s' rishonnnut come deus gotes d' aiwe. Dji n' voe pont d' problinme a ça.
Poirtant cwand dji rwaite vos deus prumîs messaedjes, vos n' avoz nén scrît ki vos n' comprindîz nén l' mot "planetike". El avoz rovyî d' nos fé rmarker, motoit?
Em prumî messaedje dit clairmint k' djel comprind. Udonbén dji n' åreu nén metou planetrece, planetåre, planetaire a costé, endon ?
Li cawete -ike pout passer sins rujhe tchaeke côp k' elle a stî rprinjhe dins totes sôres di lingaedjes. Metans:
matematikes: de: Mathematik; fr: mathématiques; en: mathematics; es: matemáticas
Gn a ki l' neyerlandès k' a sayî on noûmot dvintrin: wiskunde.
C' est eto l' idêye da Pablo (dowô @Srtxg ?) di n' si nén trop casser l' hanete po replaecî les mots eternåcionås.
Dins l' cas do tåvlea Modele:essegnes des planetes: dj' a replaecî pa ene addjectivire (des planetes). Mins po "simbole", dj' a metou on no pår walon "essegne" dedja eployî po "essegne atomike". ça dene on lomaedje vormint naturel. Come çoula, nos serans tertos binåjhes.
Le problème avec cela est qu'ils ne sont pas nécessairement symboles des planètes. On peut se demander si Cérès, Pluton ou la Lune sont des planètes, et personne ne considère plus le Soleil comme une planète. Mais ce sont tous des symboles ''planétaires''. Kwamikagami (copene) 29 d' avri 2022 a 10:14 (UTC)
adon, planetrece = a vey avou les planetes. Li w:cawete -rece a ça d' bea: ele dene on loyén foirt lådje inte li bodje et l' mot-parint. Dji rcandje co.
Ci n' est nén ç' ki djè vou dire. On va prinde èn egzimpe edvinté, ça va esse pus simpe. Metans on mot latén (ki n' egziste nén) ; abeceticus ; k' åreut fé des djonnes dins mwints lingaedjes d' asteure, åré e francès :
- DE : abecetisch
- EN : abecetic
- IT : abecetico
- NL : abecetiek
- PL : abecetysk
- et tchik et tchak
Metans e francès, on-z åreut atåvlé on mot k' i gn a rén a vir avou li ci do latén ; chosivique ; ki n' egziste nén eto.
Do côp, cwand dji li ça, i m' shonne k' on dit k' i fåt shuve puvite li francès :
« Dji n' so nén tchôd po des noûmots avou l' cawete -ike s' i n' egzistèt nén e francès. »
Li problinme est ki télcôp on séndje trop li francès. On côp, on-z erprind onk d' ses flotches : ådjourdu (k' est ddja on mot avou deus sacwès ki volnut dire el minme). Houte di çoula, on séndje trop li francès k' on riprind, nén ses flotches, mins des mots foû del lodjike : cwatru-vint eyet cwatru-vint-dijh. (ûtante eyet nonante est bråmint pus lodjike, pinse-dju).
Dji comprind mia, merci po l' egzimpe.
Vos av råjhon, on prind voltî l' francès come aspoya, mins c' est lodjike. C' est l' lingaedje k' on-z eploye/aprind a scole, k' on-z ôt dins les cwate coines del Walonreye, al tévé ey al radio, c' est lingaedje eployî cwand vos rçuvoz vos papîs a payî, et vos nd åroz. Pol dire otrumint, c' est l' prumî lingaedje k' on-z aprind ouy cwand on vike el Walonreye. Adon, pocwè çk' on ireut vey dins ls ôtes lingaedjes ?!
I gn a k' ene sincieuse djin ki cache pus long ki çou ki s' trove divant s' nez. Après, si c' est po fé come l' academeye francesse et dire k' i n' fåt nén eployî « spam » et « follower » mins « pourriel » et « acolyte des illustres », i n' fåt nén conter sor mi. Les djins sont libes di djåzer come ele volnut. Après, vos dmeurez libe di vo costé d' ata°vler (po n' nén dire propôzer) des noûmots, mins si les djins n' volnut nén ls eployî c' est surmint paski ça n' leu shonne nén naturel, et on n' les pout nén foirci. Come vo noûmot : cwålistete (po « gazete di cwalité ») ki vs estoz l' seu a comprinde et ki n' mi shonne nén naturel. C' est po çoula eto ki dvins l' Bote di Djivet on dit « cwatru-vint-dijh », paski ça s' trove e France, tot biesmint, et k' c' est naturel po les djins ki viknut la. I n' fåt nén cachî pus long. Va-t on dire a ces djins la k' i fåt dire « nonante » paski « c' est pus lodjike » ? I n' fåreut nén toumer e l' sectarisse.
Gn a nole "flotche" dins on mot. Les w:dodobes mots (fr. aujourd'hui) sont des mots come les ôtes. Tot volant èn nén xhiner l' francès, on lyi dene di l' impôrtance.
Les lingaedjes sont tot såf racionels: i sont bastis tertos al taxhlete pa cint meye halcotîs, avou tchaeke si idêye — Lorint Hendschel.
Dji respectêye voltî vost admiråcion pol francès.
« Les djins sont libes di djåzer come ele volnut. » => D' on costé, i n' fåt nén touwer tot çk' est crås. Di l' ôte, les lingaedjes ont dandjî d' rîle. On lingaedje sins rîle, c' est on mancî lingaedje. El manke d' rîle ortografike a todi stî on pwezon pol walon. Asteure, d' ôtes lingaedjes, inte di yeusses li francès, sont mancîs pa ene manire di tuzer mo coûtchî. Dj' ô bén : des tuzaedjes wice k' el biyolodjeye est tchoezî pa nozôtes eyet nén på nateure. Come di djusse, el biyolodjeye sereut èn "ahivaedje sociå". Tot rwaitant les lingaedjes, on pout askepyî des noûmots plant esse tacsés ås djins. Metans, on noûprono "mwaisse", k' on pout uzer po rcandjî tos les pronos :
- Pronos coplemints
- Pronos sudjets
- Pronos tonikes
- et tchik et tchak
« C' est po çoula eto ki dvins l' Bote di Djivet on dit « cwatru-vint-dijh », paski ça s' trove e France, tot biesmint, et k' c' est naturel po les djins ki viknut la. I n' fåt nén cachî pus long. Va-t on dire a ces djins la k' i fåt dire « nonante » paski « c' est pus lodjike » ? » => Li walon ni conte nén (do moens, pus) al manire celtike, come c' esteut possibe avou li francès dvinltins. Ki lu aveut les deus sistinmes. Enute, dins ci lingaedje ci, on-z ertrove puvite on maxhaedje målignant.
Houte di çoula, ci n' est nén foirt comifåt di pruster des inticions, foiravant des mwaijhes, a totes les sakîs a ki on djåze. Sacwants pôrént rwaitî çoula come di l' AD HOMINEM.
@Lucyin :
« Tot volant èn nén xhiner l' francès, on lyi dene di l' impôrtance. » => Dji n' so nén d' acoird avou ça. C' est, come di djusse, tot såyant d' s' e raprepyî k' on l' dinreut di l' impôrtance. Bråmint d' Waloneus tchaiynut didins (nén vozôtes). Metans : on scrijheu vout uzer ene idêye, mins i gn a pont d' mot e walon. Do côp, ci bouteu ci va riprinde l' mot e francès tot-z e l' metant e-n italike.
Uzeu:Reptilien, Uzeu:Lucyin: Merci pour toute votre aide.
Alors, il reste les formes wallonnes de plusieurs noms classiques : Pallas (Athéna), Hygie, Orque (Orcus), Chiron, Charon. Des idées?
Biesmint les riscrire come i s' prononçnut, avou les rîles do rfondou:
@Kwamikagami, les propositions de Lucyin me conviennent très bien. Entre « Idjeye » et « Idjiye » je suis tenté par la première forme, sûrement par hypercorrectisme.
Merci. Devrait-il aussi être "Erisse" et "Ceresse", alors? Wikipédia a "Eriss, Ceress". Il y a potentiellement aussi Salacie pour Wikipédia.
Les noms non-classiques devraient-ils simplement être laissés en italique ? Ils sont Haumea, Quaoar, Makemake, Gonggong, Sedna.
-ss <> -sse ? Fåt-st erîler. Li coron -ss esteut "al môde" å cminçmint do rfondaedje (måss); mins, après côp, on a yeu ptchî l' cogne -sse, po leyî -ss djusse pol w:cawete di codjowaedje -ss.
Dj' inmreu tostant "Erisse", "Ceresse", "Palasse", "Orcusse". Ça fwait pus "nos ordinaires".
Si on prind l' cawete -eye: Idjeye, Salaceye. C' est l' veur ki po les payis, on a tot rfondou avou -eye (Rûsseye, Tunizeye, la k' on vî cåzeu, maryî a ene Tunizyinne, mi l' rprononcî insi spontanêyemint).
Po les viyaedjes do Coûtchant walon et d' Picardeye, on aveut cmincî avou -eye *Montneye pu rpasser a -iye Montniye, Wegniye. Sifwaitmint po les ptits nos d' kimere, la k' gn a k' Mareye k' a l' cawete -eye; ôtmint, c' est -iye: Zeliye, Djuliye, Meliye.
Dji n' so nén po des intrêyes e clintcheyès letes. Djusse, s' i gn a on mot eternåcionå, el mete come dizo-tite avou l' modele {{Dizo-tite|Haumea}}: Kimint prononçrîz avou ene "boke a môde walone": Omeya ? Cwawår ? Makemake ? (avou dvantrin E = /è/) Gongogne (avou prononçaedje libe /ɔ̃/ u /ɔn/) ? Sedna ?
Peut-être 'Haoumeya', 'Makémaké'?
Je peut pas trouver le modèle 'Dizo-tite'.
modèle 'Dizo-tite': c' est en cas d'article sur l'encyclopédie.
Cial vos metoz li no e francès (inglès...) dins l' hagnon "ortografeye" di l' intrêye do no walon (come "soleil" / "sun" / "zoon" est sol pådje "solea" u "solo"). Nén dins l' årtike di l' essegne planetrece, la k' gn a ki l' no e walon.
*Haoumeya ni va nén e walon (nou shuvion aou = /a.ɔ.y/). Si vos vloz fé prononcî on H, Hawmeya.
iva po "Makémaké" si vos vloz fé prononcî /e/ (é) et nén /ɛ/ (è).
Nén co dvins l' DTW.
Po responde a ci sudjet la (so Wikipedia), la k' el mot administratif n' est nén rsintou come do walon. Dji vén d' mete el mwin so c' vî mot la qui preut todi ns aidî : advigiler (G0, rprins divins FE1 : advidjîler) : F. administrer, gouverner ; do latén advigilare.
Gn a la d' cwè fé des noûmots avou : advidjilance (administration, gestion, gouvernance) ; advidjilrece ; ...
Dji n' sai vos, mins mi l' deujhinme i m' djinne ene miete dins advidjiler et advidjilance mins oblidjî dins advidjilrece.
Sociolinwisticmint, dji wådreu todi li calcaedje do francès k' est ddja on mot corant (administratif) => noûmot clair [néologisme transparent] <> avidjilrece (nén dandjî di "î" long, ki ç' n' est fok èn accint) = noûmot brouyî [néologisme opaque]. Come sicrijheu, dji saye todi di n' nén awè deus noûmots brouyîs dins l' minme fråze.
ça fwait des rdoblaedjes dins les motîs, mins insi, on respectêye les cåzeus ki l' eploynut ddja. Dj' d' l' apriyesse di cisse kesse la avou "rutche" "ruche" <> tchetoere.
Ene miete diferin: adaptåcion <> redjårbaedje.
Les noûmots brouyîs, po passer dins l' lingaedje, doerént esse siervous dins l' cåde d' on grand candjmint do statut (walon ezès administråcions ey ezès scoles). Les cis k' ont "passé", c' est sovint djusse inte li pougneye des rfondeus & wikipedyisses.
Po "advidjilance", ça pout siervi pus åjheymint po "administration = gestion, gouvernance) = longue accion di govierner, ki po l' bastimint u les djins.
=> sacwants mots possibe ezès motîs: advidjiler, advidjilance (+ advidjileu, advidjilaedje ?); advidjilrece ; administrer, administråcion (+ administraedje + administreu), administratif (+ si on vout, administerrece), administråve.
I m' shonne ki l' deujhinme c' est on noûmot, li prumî est pus vî. Divins E203 on trouve estape (sins faflote) = ètap ; divins E1 a costé di ètape on trove stape. Divins E212 on trove stappe avou sutappe (« distance d’un lieu à un autre »).
C'est don : stape, estape/sitape ; avou etape come calcaedje do francès.
Et come el vî mot francès estaple vént do neyerlandès stapel, i gn a nén vormint d' diferince avou stape k' est ddja la.
On rmete tot eshonne u on fwait tolminme deus etimolodjeyes ?
oyi, dj' aveu ptchî li cogne "lodjike" "estape". Mins on n' l' aveut nén rtrové dins les motîs do 20inme sieke ( ètape [E1,E34,O4,S0]);
Rimarke da Pablo sol DTW: tos les motîs classikes ont etape; dins Wikipedia i gn a 4 côps etape, eyet 3 côps estape; c' est eto "etape" dins les ratournaedjes Linux; en itålyin et castiyan c' est "etapa"; did wice k' i vent li "s" ?
Did la les scrijhas "etape" dins les dierinnès Rantoeles (li mot rvént tofer dins les papîs so les spôrts da Djan Goffart). Mins come vos l' avoz stî rnaxhî ene cogne avou -s- dins E203, on l' pout mete come acertinêye. Dji pinse ki Pablo (@Srtxg) serè d' acoird. Dj' el rimete come prumire cogne ene miete pattavå.
Djusse, dji n' metreu nén les 3 cognes; fok "estape".
Oufti ! gn a ddja ene grosse pådje di forbataedje so les Berdelaedjes
avou ça k' gn a vî sinse militaire dins Forir, avou on parint (estapî).
tot ratindant, metans les deus come dobès rfondowes (gn a d' l' astoca des deus costés).
I n' fåreut nén wårder l' D : coloûde, come i rispite dins colourdea ?
oufti ! c' est l' veur. Mins adon, li kesse va raponde po vete, la k' tote li parintêye est avou D: verdeure, raverdi (dedja riscrît "vede" insi pa Djôr). Fåreut dipus d' advizes sol kesse (pol moens 5 uzeus do rfondou), et vey si on aloye les deus rîlêyes, et s' i gn a des ôtes sifwaits bodjes / parints.
çou k' on pôreut fé, ossu, c' est erîler l' parint, so ene cogne pus simpe eneviè l' bodje : coloûtea. Dji sereu puvite po çoula, divant ene pus lådje consule. Ca dji croe ki l' erîlaedje di "vete" so s' parintêye a ddja stî "raboultêye" (= n' a nén passé al passete et si rtrover avou les raboulets).
Rifondou, nén rfondou ?
Come èç mot la est eployî pa Djôr divins l' Rantoele, k' est cwand l' minme el gazete ki mete å dvant li rfondou walon, fåt i comprinde k' il a stî accepté ? Mi dji n' a rén disconte ci scrijha la. (pocwè nén onz ?!)
oyi, on l' aveut-st accepté (come cogne acertinêye dins mo des vî scrîts), mins dji n' sai si ça a stî noté ene sawice.