Sujet sur Uzeu copene:Èl-Gueuye-Noere/Flow

Bondjoû,

Dji n' comprind nén ç' mot la k' vos eployîz dins vosse dierin årtike; ké loyén fjhoz avou l' foete ? cåze del ratourneure « c' est pår li foete » ? --Srtxg (copene) 27 di decimbe 2020 a 00:20 (UTC)

Bondjoû,

E walon cwand on djåze di politike, li "foete" vout dire les extrêmes : foete gåtche + foete droete. E francès, les extrêmes gauche et droite sont kécfeye lomés gauche et droite radicales. Do côp, ç' est po çoula ki dj' a askepyî "si foetiser" come noûmot pol idêye di se radicaliser.

--Èl-Gueuye-Noere 27 di decimbe 2020 a 11:50 (UTC)

Dji n' a måy oyou foete (/fø:t/, /fwɛt/) eployî come ça;

et ça n' pôreut nén, la ki foete est on no, nén èn addjectif ou adviebe, i n' pout nén cwålifyî directumint èn ôte no.

li foete (on foete, c' est omrin), c' est on boket do coir, ki distrût les tocsines; dins ds ôtes lingaedjes: en=liver, es=hígado, fr=foie.

Çou k' dj' a ddja veyou (Lucyin l' eploye) c' est foite droete, foite hintche; avou foite (/fwɛt/, /fwat/, /fo:ʀt/, /fu:ʀt/), femrinne cogne di l' addjectif foirt; eployî ossu advierbirmint po rafoirci l' sinse d' èn ôte addjectif (cial hintche, droete c' est des sustantifs, mins ki vnèt d' èn addjectif, on n' pôreut nén fé çoula avou on peur sustantif, ene foite vweteure metans n' åreut nou sinse).

adon vosse noûmot ça sereut foitizer dabôrd ?

mins l' sinse est trop wague, la ki foirt, come adviebe, ni dene nén on sinse, djusse dire k' on sinse (k' est dné par èn ôte mot) est foirt.

Oyi, ç' est ene flotche ortografeye. Dji voleu bén scrire foite gåtche/hintche yet foite droete come Lucyin fwait.

--Èl-Gueuye-Noere (copene) 28 di decimbe 2020 a 15:17 (UTC)

« E francès, les extrêmes gauche et droite sont kécfeye lomés gauche et droite radicales. »

soeyans radicås, dj' ô bén, alans vey al raecene, dabôrd :

po cmincî, l' eployaedje e francès di radical avou ç' sinse la est on disvoyaedje do sinse des mots. radical ni vout nén dire, etimolodjicmint, aschativeus (k' est a l' aschate, k' est tot å boird, tot å dbout), mins vént di radix, li raecene. Come dins l' radical d'un mot, k' e walon on ratoûne pa bodje (k' est pus lon k' les raecens, mins dvant des coxhes et des foyes). Ou co dins une solution radicale, ene solucion ki va-st al raecene do problinme, et do côp l' rissoude po do bon, et nén djusse arindjî les sintomes k' on pout vey.

kimint est çki l' sinse di l' addjectif radicå (=a vey avou l' raecene, les raecenes) a polou divni on mot ki vout dire aschativeus ? Les raecenes sont tot å dbout d' ene plante, eneviè les foyes; mins dji n' pinse nén k' ça vegne di la.

Dj' a les pinses ki ç' sinse la est on calcaedje, fwait pa des gaztîs ki rcopièt sins trop tuzer, di l' uzaedje inglès. E-n inglès (copurade ezès Estats-Unis) on eploye radical d' ene manire veyowe do mwais costé, po des djins ou tuzances lon erî del mwaisse manire di fé.

Et la on comprind. Paski, låvå, il ont cisse creyance la k' i fåt todi cori eviè pus di modiernité, di candjmint, di roviance do passé. Do côp, bén seur, ene djin ki vout wårder ses raecenes, ses dujhances, ses tradicions; il est må veyou, on end a minme peu (kimint oize-t i contrudire nosse vraiye et seule voye d' alaedje e-n avant?).

Cwand les gaztîs estazunyins eployèt l' mot radical, c' est nén tant po dire des foitès idêyes, ou co des foirts adjixhmints; mins des idêyes ki vont sconte di çou k' i pinsèt ki l' Daegn etir divreut shure.

Notez k' des djins ki touwrént et macsåder plin d' djins, mins d' ene manire modiene, ni serént nén lomés radicals.

On poreut ossu, d' ene certinne manire, uzer radicå, ç' est vraiy ki dj' åreu plou pinser a çoula. E lijhant vost hagnon, dj' a creyou comprinde k' el mot radicå a tourné ([FR] évolué) po awè deus diferints sinses. Pocwè nén l' wårder, minme si ç' est on calcaedje del inglès k' a tourné ([FR] évolué) dins des ôtes lingaedjes po dire eto ene ôte idêye, ki li ci di raecene, asteure ?

--Èl-Gueuye-Noere (copene) 28 di decimbe 2020 a 15:17 (UTC)

Adon, est çki les foitès hintche et droete sont ele radicåles ?

Pa côps oyi, cwand ele si rvindikèt d' leus raecenes politikes istorikes. Pa côps neni, cwand i djhèt k' i n' ont rén a vey avou çou k' s' a passé dins l' tins, ki zels c' est ene sacwè d' novea.

Si radicalijhî, dabôrd, c' est divni radicå (ou co pus radicå).

Por mi c' est ene foirt boune sacwè; les djins, nos estans come des åbes, ci n' est k' avou des bounès foitès raecenes ki nos ns polans astamper et sopoirter les vints.

Et, nozôtes k' estans cial, a-z eployî l' walon po tuzer, n' estans ns nén radicås, di vleur wårder (ou rdischovri) nos raecinêyes, la k' po-z esse modiene i fåreut purade eployî l' inglès ?

--Srtxg (copene) 28 di decimbe 2020 a 12:10 (UTC)

On-z est eto modiene, veyånmint k' nos scrijhans li rifondou walon, cisse fôme standard ki n' egziste ki dispoy 1996 eyet k' est co etrin d' esse standardizeye. (Si mes sovnances sont bounes, il aveut falou deus siekes åzès francès yet neyerlandès po awè ene fôme standard complete). On sreut, e-n efet, pus radicå, si on scrijheut e sistinme Feller, virpus padvant-Feller.

--Èl-Gueuye-Noere (copene) 28 di decimbe 2020 a 15:17 (UTC)