Sujet sur Uzeu copene:Lucyin

rifondaedjes fwaits => bourea, bouriåd

@Reptilien.19831209BE1 li mot a stî rfondou (propôzaedje da Lucyin) come "bôrea"; mins ça m' apinse esse on calcaedje do francès "bourreau"; si on rwaite ås disfondowes e walon, on n' trouve nol "-ê/-ai"; mins on trouve dins E34 "bouriå", dins E177 "bouriâ".

ça shonne esse ene cawete -åd

on rfondaedje "bouriåd" corespondreut mî ås prononçaedjes (eyet ås femrins bouriåde [E1], bouriâde [E177], bouriaûde [E177], bouriate [O4]), ey å viebe "bouriårder [E1]; bouriåder [E34]" (et minme "bouriater [C13,O0,O2,O4]; boûriater [C5]" sereut mî rascovrou avou "bouriåder" k' avou "bôreater")

po passer di -ô- a -ou-, i l' fåt dislaxhî del famile di "bôrer" (la ki l' prononçaedje /õ/, cåzu /ɔ̃/ est foirt "idintitrece" so l' Årdene, et on rsint "bourer" di Nameur come on rfrancijhaedje).

Si on l' distaetche insi, on pout prinde "ou" come prumire voyale.

Pol cawete, "bouriå", + "bouriâ" + bouria pôreut bén esse bouriåd => iva po ci rfondaedje la.

Po "bouriåder", c' est foirt diferin di "bouriater" a l' oyance, avou on court "a" et on "d" ki divuzlêye a "t" (c' est les cognes namurwesses ki sont les pus eployeyes dins les belès-letes); mins ci piceure la egzistêye tenawete: crapåde => crapådreye (> crapotrîye). Li racourcixhmint do <a> si pôreut espliker pa ene assaetchance del cawete -ia, leye-minme mostrêye på francès "bourrreau").

A noter ki les cognes di Lidje pôrént esse, zeles, des calcaedjes d' on picård "bouriau" (end a toplin e lidjwès, stitcheyes dandjreus påzès shuvants des prince-evekes do Hinnot, ene sacwè ki dj' n' a måy veyowe come situdia), li respondant do francès "bourreau" et nén li viebe * bouryî avou l' cawete -åd (come gueuyî => gueuyåd)

"bouriau" est acertiné e picård: G217, p. 153 payis d' Tornè: fé l' bouriau dè 's côrps (notûle 76 gratter, travailler durement).

=> li calcaedje do francès "bourreau" a d' l' astoca (bouria a Nameur, picård bouriau, ricomprind "bouriåd" a Lidje).

EYET: li bodje di "bourreau" est l' minme ki l' ci d' "bourrer" = frapper fr:bourreau

=> wårdans les 2 rîlêyes, pol moumint todi. bôrea / bôreater / bôreataedje + bouriåd / bouriåder / bouriådaedje.

Si l' walon rprind podbon dins tos les dominnes, ces mots la, aprume bôreataedje / bouriådaedje = fr. torture, ont bråmint des tchances d' esse foirt eployîs. Les uzeus endè metront onk come "aviyi", et siervi l' ôte.

Si dins les plaeces wice ki ea=ê li mot n' egzistreut nén, oudonbén si c' esteut on calcaedje avou "ô" (come "drapô"), adon dji n' åreut nén d' rujhes a prinde li cawete -ea.

Mins c' est nén çoula, li mot si trouve dins des vîs motîs, a fwait del parintêye, eyet shût l' sipårdaedje â/ô do betchessî "å"...

Eto, li cawete -ea divreut fé des parints avou -el- (bôreler, bôrelter, bôrleter,... mins nén bôreater)

C' est motoit bén on calcaedje di "bourieau", mins k' a wårdé l' prononçaedje (come "buro", "chamo" (nén burea, tchamea)); et ki s' kidût come on mot avou l' cawete -(i)åd

Adon, fé on calcaedje di "bourreau", pocwè nén, mins "bôrea" divreut esse metou come sinonime di "bouriåd" et non come rifondowe.

A vos d' vey po "bouriåd" mins dj' inmreu mî bôriåd (ki minténreut l' parintêye avou tos les mots ki vegnnut d' "bôrer"). Et rcandjî les pådjes vos vloz rsaetchî bôrea / bôreater.

Ki: li parintêye del cawete -ea so Nameur si fwait pacô tot wårdant li son /ja/: rabeazi (Lidje rabeli). Dj' a fwait (sins cnoxhe, adon, li piceure del parintêye) nawearin (nawea + rin) (w:Enerdjeye nawearinne). Mins c' est on mot sincieus waire eployî. Si on vout, on l' pout "rerîler" e "nawelrin" (vént eto dins l' plin no walon di l' ADN & ARN: loukîz a: w:SDN).

Dins les -ia especiås d' après Nameur, fåt co vey çou k' on fwait di "mia" et cia.

Motoit åreut i falou prinde bourer avou ou, k' est l' pus spårdou... on-z a wårdé bouriner divins l' DTW.

Come on-z a prins bôrer come rifondowe, li pus lodjike sereut d' prinde bôriåd (nén acertiné avou -ô- do côp).

Dji pinse eto k' i fåreut on sinonime bôrea paski bouria est acertiné divins O4 et E1 (calcaedje ki vént di Hu, come dit Haust) et E203.

E definicion d' conte, gn a troes kesses:

• wåde-t on "bôr-" (pus tipike, mins waire dins les diccionaires) come bodje, ou bour- (pus spårdowe dins les motîs, mins cogne do francès) ? Gn a on sfwait mot ki n' a nén stî emacralé på francès: bôr(e) = buk di l' åbe (etimolodjeye nén foirt claire, mins diferinne del cene di "bôrer / bourer") (ALW 6 p. 161 po tote ene bate di dvizes inte linwincieus). Po l' sinse di "buk di l' åbe", gn a 31 ponts boûr / bour et 31 a 35 ponts po bôre / bore (et 36 po bur / beûr / bër). Li kesse våt po "bôrea" / "bouriåd" et po tote li famile di "bôrer / bourer". Dji so po "bôr-" (ki n' a nén l' tchance d' aveur meye diccionaires so si spårdaedje) mins s' i gn a dpus d' djins po "bour-" (foirt eployî dins les scrijhaedjes d' après Nameur), dji vou bén k' ça soeye insi (fåreut motoit ridmander cwè ås "vîs rfondeus" come Lorint u Tiri).
• wåde-t on ene cawete -ea, dins ene halcrosse rîlêye (sins -ê u sins -ia) (po bôrea/bourea)? Gn a toplin des sfwaitès halcrossès rîlêyes: Categoreye:Mots avou l' betchfessî ea (halcrosse rîlêye). On wåde -ea cwand on est a pô près seur ki c' est bén l' raptitixhante cawete latene -ellum (et nén on -ê ki vént di -é come "rimé", "arimé"), u on -ia di forcoridjaedje (mia, cia; mins tantea ki a passé). => djo so po wårder bôrea u bourea a costé di bôriåd u bouriåd
• wåde-t on ene ristitchete -ea- dins l' parintêye des mots avou l' cawete -ea? (bôreater, rabeazi, peaçlî, nawearin), estô di l' erîlé -el-: Categoreye:Mots avou ricandjaedje cawete -ea a -l-. Tchaeke des 4 mots est ene miete a pårt (disfondowes: bouriater, rabiazi, pêçelî [S17,E1], nawêrin [3 fråzes S117]). Dji so po wårder li ristitchete -ea-, såf po "nawearin" k' on pôreut ridisfonde "nawelrin" (mins on l' pout eto wårder insi, come il est ddja so les Wikis et come disfondowe avou -ê- dins S117 dispu viè 1997).

A nozôtes di vey cwè.

• pol bodje; bôr- pol viebe bôrer et s' famile; mins dji n' so nén seur ki bouriâd/bourea soeye vormint fwait so ç' bodje la... come tot çk' on trouve est avou bour- dji prindreut bour-
• pol cawete -ea; ki ça soeye halcrosse n' est nén on problinme; mins k' i gn âye des -ia/-iâ la wice ki ça dvreut esse -ê oyi. D' èn ôte costé, si on wâde deus sinonimes avou deus cawetes diferinnes ça va eto.
• po -ea- â dvins des mots... si l' mot egzitêye po do bon (come rabeazi, boureater, peaçlî) adon oyi. Mins pol dijhaedje di noû mots on nel divreut nén fé (et po nawearin, i dimorrè come çoula)

iva; adon acertinez e DTW:

• bouriåd (et mete bôrea come viye rfondowe)
• bouriåder = boureater (et mete bôreater come viye rfondowe)
• rabeazi = rabeli
• peaçlî
• nawearin
• bôrer et tote li parintêye si ele ni l' est nén co

Dj' elzès rcandjrè sol Wiccionaire.

Et pol famile di bôrer... on candje eto boure#Walon 3 => bôre ?

Oudonbén dispårti bôrer (=rimpli d' bôraedje ene sacwè) / bourer (diner des côps a ene sakî, si sôler), rabourer (poûssî ene sakî, ni lyi nén responde) ?

ene dierinne kesse... -peaç- ou -peas- ? (did wice k' i vént, etimolodjicmint, si son /s/ la ?)

Dins l' DTW i sont tertos come -peas- pol moumint.

Les mots avou -çl- sol DTW c' est fok des mots ki c' est on bodje ki finixh avou -ce / -cele / -cea :

• moncea => amonçler ( < amonceler )
• ficele => fiçler
• pîce => dispîçler (i gn a eto dispeçler... a rmete avou dispîçler ? inflouwince do francès dépecer motoit ?)
• pucea / pucele => dispuçler
• Djåce => Djåçlete
• poice (d' intrêye) => poiçlet
• tchance => tchançleus
• tîce => tîçlet

(27 mots contant tote li parintêye)

Sol wiccionaire i gn a ddja "peaslî", peasleus, peaslou, peasreye

Notez k' e francès on scrît peaussier u peaucier, motoit li S do latén pellis...

C' est ptete bén tot biesmint li x do pluriyal peaux, vaici on dit kel peaussier c' est l' « artisan qui prépare les peaux », diné å pluryial.

oyi, on pout mete -s-, veyanmint k' on n' voet nén direk li rapoirt avou des mots come "dépecer", dandjreus cila k' a moenné a on -c-. + astoca di peaussier. Ci mot la dimeure bén vicant e l' antomeye des biesses (musse ki permete al pea d' ene biesse di bodjî, po tchessî les moxhes, metans). => w:peassî (musse).

On n' a sifwaitmint nén aconté l' etimolodjeye po tchefsî (avou -s-) disconte les scrijha etimolodjikes avou -c-.