fwè

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye 1

Tayon-bodje latén « fidem » (fwè, creyance, fiyate}}, lu-minme do lu-minme rimontant a on bodje induropeyin * «bheidh-» («awè fiyate»).

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes : /fwɛ/ /fwa/
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /fwɛ/
• Ricepeures : nén rcepåve

Sustantif

singulî	pluriyal
fwè	fwès

fwè omrin

1. creyance e des sacwès d' rilidjeus.
   • Po rweri d' on må d' sint tot fjhant ene nouvinne, i t' fåt avou l' fwè.
   • Li råjhon d' l' ome est flåwe; ele si pout mari; li vraiye fwè, leye, ni s' pout nén mari (T. Kempis rat. pa J. Bosly).
   • Djan-Mareye Liconte mi scrijha on papî e francès sol fwè tradicionele des Afrikins.

Ratourneures

1. so m' fwè : ratourneure di djuraedje (d' acertinance).
   • Dji vos l' acertinêye
     Les bierdjîs, a grande cawêye
     L' ont, so m' fwè, pår assuré (ki l' Messeye aveut nexhou) (Noyé walon).
2. ma fwè : sapinse a mi, a mi idêye, mågré tot.

   rl a: ma frike.

Ortografeyes

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

• = fwę (fwè) : S38 (p. 66)
• fwa : S0, S117
• fwè : C8, E170, E200, O4

E rfondou walon :

• fwè : R9 ^(lére), R10 ^(lére), R13

Ratournaedjes

creyance rilidjeuse

• Inglès : faith ^(en)
• Espagnol : fé ^(es)
• Francès : foi ^(fr)

Etimolodjeye 2

Vî tîxhon «fani» (broûs), 670 (tot come fa), (avou diftongaedje del piceure «pwinmwin»)

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes : Prononçaedje a radjouter
  • prononçaedje zero-cnoxheu : Prononçaedje a radjouter
• Ricepeures : nén rcepåve

Sustantif

singulî	pluriyal
fwè	fwès

fwè omrin

1. fa (pitite fagne å mitan des bwès).

Mots d’ aplacaedje

• Baconfwè
• Nwaranfwè, Nozadjîfwè, Djerbaifwè, Ronfwè, Nargåfwè, Robiafwè, Erlonfwè

Ratourneures

Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.

1. Nwaranfwè, Nozadjîfwè : no di des plaeces di di Bive et do Moncea-e-l'-Årdene.
2. Robiafwè : no d' ene plaece di Graide.
3. Florifwè : no d' ene plaece di Bayamont .
4. Djerbaifwè, Ronfwè, Nargåfwè : no d' ene plaece d' Ötchamp (la-minme Djèrbêfè, Ronfè, Nargaufè, a Viyance : Djèrbêfwè, Ronfwè, Nargaufwè)
5. Li Fwè, dirî l' Fwè : nos di des plaeces di Transene.
6. Nargåfwè, Rebefwè : nos di des plaeces di Viyance.
7. Erlonfwè : nos d' ene plaece di Rmagne.

Sipårdaedje do mot

Årdene nonnrece

egzimpe di vî scrijha "fouet"

Ortografeyes

E li scrîta (1100-1600) :

• fouet : ?

Etimolodjeye 3

Loukîz a : « foete ».

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes : Prononçaedje a radjouter
  • prononçaedje zero-cnoxheu : Prononçaedje a radjouter
• Ricepeures : nén rcepåve

Sustantif

singulî	pluriyal
fwè	fwès

fwè omrin

1. variante ortografike di « foete ».

Ortografeyes

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

• fwè : C8
• fwède : O4

Ratournaedjes

Loukîz a : « foete ».