såme

Çoucial, c' est ene pådje d' omonimeye walone, ki rashonne sacwants mots walons avou l' minme ortografeye, mins di diferinnès etimolodjeyes.

Racsegnes eciclopedikes po tos les sinses do mot «såme»

Walon

Etimolodjeye 1

Tayon-bodje latén «sagēna» lu-minme do lu-minme do bodje vî grek «σαγήνη» (minme sinse).

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes : /sɔːm/ /saːm/ /soːm/ (betchfessî å)
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /sɔːm/
• Ricepeures: nén rcepåve

Sustantif

singulî	pluriyal
såme	såmes

såme o.

1. filet d' pexhe, pus long k' lådje, avou des bole di plonks ådzo, tindou d' on costé a l' ôte d' ene aiwe.

   Gn a les blancs d' l' Aiwe di Lesse ki rmontèt disk' å pont des Barbouyons; c' est po ça k' on n' î va nén, å såme (ramexhné pa L. Mahin).

2. çou k' on vôreut bén adiercî.

   Li såme des djowes del Passion, c' esteut di mostrer l' Evandjîle, sins esplikêyes.

   Li såme del fotbale, c' est d' piter dins l' balon disk' a l' egayoler dins l' cadje (L. Mahin).

   Li såme di ç' soce la, sorlon li prumî hagnon des statuts, c' est di fé cnoxhe les apoirts des Walons dins l' veye economike et culturele del Suwede (P. Sarachaga).

Ratourneures

1. >> fornaiviant såme : foû grand filet d' pexhe el mer (disk' a 1200 metes lonsg et 400 metes hôt) k' on leye fornaivyî el Hôte Mer, et l' vini rilever tenawete. F. filet dérivant.
2. >> fråzlete di såme : (croejhete) fråzlete ki mostere çou k' on vout adiercî.

Parintaedje

• såmer

Mots d' aplacaedje

• tire-såme
• fornaiviant såme
• fråzlete di såme

Sinonimeye

• (filet d' pexhe) : pirçå
• (çou k' on vôreut bén adiercî) : idêye, bute

Ratournaedjes

± long filet d' pexhe

Finwès: nuotta (fi) Francès: seine (fr), senne (fr)

Inglès: seine (en) Neyerlandès: zegen (nl)

± çou k' on vôreut bén adiercî

Finwès: nuotta (fi) Francès: but (fr)

Inglès: doel (en) Neyerlandès: zegen (nl)

Codjowas

såme

1. indicatif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî; suddjonctif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî et kimandeu prezintrece, deujhinme djin do singulî, cogne camaerådrece do viebe  : "såmer" :

   On n' va nén dizo l' pont des Barbouyons cwand on såme (ramexhné pa L. Mahin).

Etimolodjeye 2

	Dobès rfondowes
såme		psåme

Sustantif

singulî	pluriyal
såme	såmes

såme o.

1. longue priyire catolike, riprinjhe des djwifs.
2. longue priyire, k' on n' comprind nén bén, metans ene priyire muzulmande.

   Les Trouks avént fû Tot tnant leu cawe e leu cou, Sins pan ni pîce, et sins farene Sins tchanter leus såmes ni matenes (Paskeye do sidje di Wîne).

passaedje avou l' mot "såme" dins l' paskeye do sidje di Wîne

Sinonimeye

• (longue priyire, k' on n' comprind nén bén) : litaneye / nétaleye, matene, orémusse

Ratournaedjes

± longue priyire catolike

Francès: psaume (fr)

± longue priyire, k' on n' comprind nén bén

Francès: litanie (fr), antienne (fr)