adiercî
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje latén * « dīrectus » (direk), pa l' voye do latén *adirectiare, avou l’ betchete « a- » des viebes et l’ cawete di codjowaedje « -î ».
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /a.djɛʀ.ˈsiː/ /a.d͡ʒɛʀ.ˈsiː/ /a.djɛʀ.ˈsi/ /a.dɛʀ.ˈsiː/ /a.deʀ.ˈsiː/ /a.diːʀ.ˈsɛ/ /a.deːʀ.ˈse/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /a.djɛʀ.ˈsiː/
- Ricepeures : a·dier·cî
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | adierceye |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | adiercîz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | adierçans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | adierceynut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | adierceyrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | adiercive |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | adierceye |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | adiercî |
Ôtes codjowaedjes | sipepieus tåvlea |
- (viebe å coplemint) reyussi.
- Ele sav bén adiercî s’ marinde. — Motî d’ Bastogne.
- On monde di mouweas ni pôreut adiercî grand tchoi, mins i freut todi seur moens d’ måcules ki l’ nosse. — Arthur Xhignesse, « Bwègnes mèssèdjes & pititès gotes » (1905), p.13 (fråze rifondowe).
- Dji vs rimercixh tchaeke feye k' dj' adierceye ene sacwè.— Jean Bosly, ratournant L' imitåcion d' Djezus-Cri.
- (v. sins coplemint) ariver come il aveut stî dit.
- Et v'na d'morer d'vins ine veye nommèie Nazareth; po qu' çou qui l' prophéte avout dit fouhe agercî: « I serèt loumé Nazârèen. »— Nicolas Defrecheux, ratournant Sint Matî avou François Bailleux et Auguste Hock; lijhåve vaici.
Ratourneures
[candjî]Parintaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]Contråve
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
[candjî]ariver sorlon çou k' aveut stî dit
- Francès : s'accomplir (fr)
Addjectif
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | adiercî | adiercîs |
femrin padrî | adierceye | adierceyes |
femrin padvant | adierceye | adierceyès |
adiercî omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)
- k' a stî kidjeté comifåt.
- Les dmeyès brikes, bén adierceyes,
Aplovént téles ki des gurzeas
Sol cabu do måssî copere. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.79-80, “Li p’tit Pît’lé” (fråze rifondowe).
- Les dmeyès brikes, bén adierceyes,
- esse li sudjet d' ene sacwè.
- Pôve Meliye, va ! Come vo-vs-la co ene feye adierceye ! — Henri Simon, « Li Neûre Poye » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.93 (fråze rifondowe).