dobe

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Tayon-bodje latén « duplus » («deus côps ossu grand»).

Prononçaedje

AFE :
- diferins prononçaedjes : /dɔp/ /dup/ (minme prononçaedje cåzu pattavå) (oyon O.OU)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /dɔp/
Ricepeures : nén rcepåve

Addjectif

	singulî	pluriyal
omrin	dobe	dobes
femrin atribut	dobe	dobes
femrin epitete (todi padvant)	dobe	dobès

dobe omrin et femrin (come addjectif djondrece, todi metou padrî l’ no)

fwait(e) deus côps.
- Comint fjhoz, so voste éndjole po on dobe sorlinaedje ?
- I vos fåt fé ene dobe clitche avou vosse sori po moussî dins l’ ridant.
foirt (fwait d’ deus bokets, u fwait a deus côps).
- I lyi fåt dedja des berikes a dobe veule.
- Del dobe bire.

Ratourneures

serer l’ ouxh a dobe sere : tourner deus côps l’ clé.
dobe muret, dobe carantin, dobe djalofrene : sôre di fleurs des cortis, avou deus fleurs sol minme montant.
dobe simele : simele fwaite di deus coûtches.
- Des solés a dobès smeles.
des solés a dobe costeure: ricozous deus côps.
aveur, mete on dobe kinet, on dobe couyon, ene dobe coye, ene dobe crole : (cwårdjeu : coyon) èn nén fé on pli, dabôrd k’ on-z aléve ; li ci ki marke radjoute deus royes (deus lenes), sol "ruslî" a 7 royes la k’ on mete les rzultats.
- Si vs continouwez, vs åroz ene dobe coye.
èn ome a dobe vizaedje : ki bawe avou les tchéns et hoûle avou les leus.
dobe betchete: (croejhete) deus betchetes ene dirî l’ ôte (disco-, re-, ac-).
dobe U : doblu.

Ratournaedjes

fwait deus côps

Francès : double ^(fr)

serer l’ ouxh a dobe sere

Francès : ferme la porte à double tour ^(fr)

ene dobe coye, evnd.

Francès : capot ^(fr)

Sustantif

singulî	pluriyal
dobe	dobes

dobe omrin

li dobe: deus côps ostant.
- Ût, c' est dobe di cwate.
- I nd a l' dobe di mi.
- I m' a fwait payî l' dobe do pris.
- Dji l' inme dipus k' tot å monde, et dj' vôreu bén k' les eures årént l' dobe di sgondes.
- I fåreut bén l' dobe d' eployîs asteure po rinde råjhon åzès djins ki nos vegnnut trover (F. Barry).
rl a: radobe.

F. le double.
coûtche di mousmints metous onk so l' ôte.
- Bén t' end a des dobes: ti n' pous må d' aveur froed.
on solea d' deus dobes : on foirt tchôd solea.
- Enute, el solea lurè d' deus dobes.
rl a: lure les cwate soleas.
onk des fis d' on fi.
do tchetea di shijh dobes : do fi d' coibjhî avou shijh brantches.
sicrijhaedje fwait deus côps.
- Dji wåde todi l' dobe des akes do notåre.
F. double, duplicata, copie.
(cwårdjeu) fijhaedje di tos les plis.
- Dj' ans fwait ene dobe.
- Il ont fwait dobe.
- Nos avans fwait deus dobes en erote.
schaper l' dobe :

a) fé on pli å dierin moumint, po-z espaitchî les ôtes di les fé tos.

On dit eto: rischeure.

b) vini djusse a pont po schaper des djins d' on mwais cwårt d' eure. F. intervenir juste à temps, judicieusement.
(mot d' verreye) veule di fniesse 4 mm sipès.
dimey dobe : veule di fniesse, 3&nbps;mm sipès.
dobe vôte (pacô fwaite avou del boûkete), avou del makêye å mitan, et k' on magne bén tchôde (especiålité di Nivele, di Bince).
- Les aclots mindjèt voltî des dobes l' ivier.
- Dj' a trové des dobes di Bince; dj' els alans sayî.
rl a: crås froumadje, betchiye.

Catrene a dobe : dobe di Bince.
usteye do coibjhî.
F. pince à monter.
(v.m.)
a) viye pîce di manoye d' on cinteme.
- Deus dobes, ça fwait ene çanse, et dijh dobes on gros sô.
rl a: djigot, djigue.

b) viye pîce di manoye valant l' cwårt d' on sô.
- Shijh dobes, c' esteut on sô et dmey.
fé les dobes (mot d' sôteuse al coide) potchî hôt assez po leyî passer deus côps l' coide.

Parintaedje

Mots d’ aplacaedje

dodobe