edjalé
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]S’ i gn åreut ene sakî ki sepreut cwè åd fwait di l’ etimolodjeye di « edjalé », el pout stitchî vaici.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /ɛ.d͡ʒa.ˈle/ /ɛ.d͡ʒa.ˈlɛ/ /a.d͡ʒa.ˈle/ /ɛ̃.d͡ʒa.ˈle/ /ɛ̃.d͡ʒɛ.ˈle/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ɛ.d͡ʒa.ˈle/
- Ricepeures : edja·lé
Addjectif
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | edjalé | edjalés |
femrin padrî | edjalêye | edjalêyes |
femrin padvant | edjalêye | edjalêyès |
edjalé omrin
- k’ a divnou (come) del glaece.
- On pout bén passer l’ aiwe, elle est edjalêye.
- On-z aveut yeu målåjhey foirci l’ tere edjalêye. — Jean-Pierre Dumont.
- Des grossès flotchetes di nivaye,
Abatowes pal vint d' Lovagne,
Tot londjinant si vnèt rashir,
Et watler nosse tere edjalêye— Joseph Vrindts, "Vîx Lîge" (1901) p. 3, "Sov’nance d’Hiviér", (fråze rifondowe).
- k’ a divnou tot deur, d’ esse passé dizo 0° C, tot djåzant d’ amagnî k’ on wåde e l’ edjaloe.
- Tonire ! T’ es crexhou, m’ fi, mins ti n’ t’ as nén ecråxhî ! K’ ass magnî, heye, el Russeye.
VICTÔR. – Des crompires edjalêyes et des raecinetes d’ åbes, mwaisse. — Joseph Mignolet, « Al Bèle Fontinne », comèdèye di treûs akes, 1924, p.45 (fråze rifondowe).
- Tonire ! T’ es crexhou, m’ fi, mins ti n’ t’ as nén ecråxhî ! K’ ass magnî, heye, el Russeye.
- tot froed.
- Dj’ a les pîs edjalés.
- Avå l’ viyaedje ki s’ edoime påjhûlmint, kékès loumires s’ aflåwixhèt drî les cwåreas edjalés, et, d’ tinzintins, sol pavêye, li brut d’ ene paire di shabots, ki claptèt tot fjhant craker l’ nivaye, vis rapinsèt k’ l’ ome est la — Henri Simon, "Mès cwate moumints" (1907) (fråze rifondowe).
- ki creve di froed.
- D’ aveur ratindou l’ otobusse on cwårt d’ eure, dji so edjalé.
Parintaedje
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
[candjî]tot froed
- Francès : frigorifié (fr)
ki creve di froed
- Francès : gelé (fr), frigorifié (fr), transi de froid
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | edjalé | edjalés |
femrin | edjalêye | edjalêyes |
edjalé omrin
- (imådjreçmint) onk k’ a todi froed.
- C’ est on edjalé.
- onk ki n’ a nou sintimint.
- C’ est on edjalé ki n’ a ni cour ni åme.
Ratournaedjes
[candjî]onk ki n’ a nou sintimint
- Francès : insensible (fr), froid (fr), distant (fr), frigide (fr), impassible (fr), indifférent (fr)