rilever
(Redjiblé di erlever)
Etimolodjeye
[candjî]Do viebe « lever » avou l’ betchete « ri- » des viebes
Viebe
[candjî]rilever u erlever / rlever (2inme troke) (codjowaedje)
I. (viebe å coplemint)
- rastamper (ene sakî, ene sacwè k' a toumé), fé monter pus hôt (ene sacwè, on salåre, evnd.).
- C' est ene flaxhe d' ome, saiss; dji n' el såreu rilever s' i vénreut a toumer.
- Dji veya sol trotwer, ene madame e tchapea,
Ki sayive do rlever, come èn ome l’ åreut fwait,
On vî comissionaire ki n’ saveut pus mot dire. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.65, “Dihâv’lêye” (fråze rifondowe). - Li Djhan a rlevé l' tiesse so l' ôrlodje ki zûntêye totes ses convoyes di rvén di rva — Lucien Somme (fråze rifondowe).
- Del nute, il a toumé on walea, on ptit, djusse çou k' i faleut po k' les yebes rilevénxhe li tiesse — Maggy Frisée (fråze rifondowe).
- Ses ptitès mwins d' efant rilevént s' blanc dvantrin, ubén ele les croejhléve so s' vinte, e tournant ses pôcets — Albert Yande (fråze rifondowe).
- (pus stroetmint) trossî ene mousseure.
- A R’moutchamp, i n’s’astårdja nin à louquî les loum’rotes des djîses si distinde l’eune après l’ôte; i n’tusa nin minme dè r’lèver ses moussètes ås bocås des håyes, ni dè rassètchî l’cotrê qui tapév ås êrs dè djoû, è corant d’l’ Ambléve— Joseph Mignolet, Li payis des soteas (1926), p.41.
- F. "relever, rehausser, majorer".
- rilever ene sakî come moite :
- a) el rastamper tot creyant k' elle est moite.
- b) el tini po moite. F. "considérer comme mort".
- on n' rileve nén les moirts : (imådjreçmint) dijhêye (ås cwårdjeus) po mostrer k' on n' pout nén aler rvey les cwåtes k' ont toumé.
- (imådjreçmint) djonde, emantchî (ene sakî).
- Li Djhan, Manu l' aveut rlevé on bea vî côp; c' est lu ki l' aveut yeu, l' Mareye — Auguste Laloux (fråze rifondowe).
- Dj' a vlou frecanter mins dj' a stî rade erlevé — Maurice Colombin (fråze rifondowe).
- F. "berner, abuser, mystifier".
- esse rilevé pal cingue u : esse rilevé pa les potches; : riçure ene bele luçon.
- A çki dj' voe, li coirbå a co stî rlevé pa les potches på rnåd — Christine Tombeur (fråze rifondowe).
- F. "recevoir une leçon".
- rimarker.
- I fåt rilever k' el condicion est impossibe dins l' prumî cas, et possibe dins l' deujhinme.
- Jules Vandereuse a eto rilevé les prumîs tecses des scrijheus e walon del province di Lussimbork.
- Loukîz a : prinde efet a.
- F. "relever, noter, remarquer, répertorier".
- aler vey a (ene sacwè la k' on ratind k' il î arive åk) et prinde çou k' gn a la.
- Rilever ses bricoles, on cep, si emilreye; rilever ene beyôle k' on-z î rascode del seuve.
- Di tinzayeure; i reyussixhént a rlever des spinokes et des ptits govions gros come des cigaretes — Félicien Barry (fråze rifondowe).
- Loukîz a : rilevrece.
- F. "contrôler, surveiller, inspecter et recueillir".
II. [v.n.d.c.] rilever di :
- esse kimandé pa; esse dizo (ene ôte administråcion).
- Li signorreye di Viyance rilevéve del signorreye di Mirwå.
- F. "relever de, être sous la dépendance de".
III. si rlever (viebe å prono)
- si lever, dabôrd k' on-z esteut coûtchî, u adjnoyî.
- Po s' mete a djnos, ca n' a fwait k' on tins; mins po s' rilever: nén moyén : nos tchanteus avént si bén tûtlé k' i tcheyént tertos onk so l' ôte — Joseph Osselet (fråze rifondowe).
- D' ene trake, i s' a rlevé foû di s' tcheyire, s' escourci, et-z evoyî tolmonde å diåle — Lucien Somme (fråze rifondowe).
- on s' rilevreut del nute po ndè magnî : dijhêye cwand on magne voltî ene sacwè; u cwand on nd a bråmint.
- Des canadas, end a-st a hotche ciste anêye ci; i s' fårè rlever del nute po ndè magnî.
Parintaedje
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
