griper
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje vî francike « grîpan » (minme sinse), racuzinåve adon avou l' francès « grimper ».
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /ɡʀi.pe/ /ɡʀi.pɛ/ /ɡʀi.pjiː/ /ɡʀɛ̃ː.pjiː/ Prononçaedje a radjouter (betchfessî å) Modele:3pr
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ɡʀi.pe/
- Ricepeures : gri·per
Viebe
[candjî](1ire troke) (codjowaedje) griper
- (v. sins coplemint) monter la k' ça monte foirt.
- Gn a des måjhons ki n' ont nén yeu l' pacyince di griper disk' å dzeu do tiene, soeye-t i k' elle estént maflêyes, u k' elle end avént leu sô d' ratinde leu toû — Ben Genaux (fråze rifondowe).
- Les droles d' emantcheures ki dji m' a metou a scrire, c' est po mete ene loceye di sé boune a fé griper å pus hôt li tinkiaedje des arteres des spepieus — José Schoovaerts (fråze rifondowe).
- Li ci ki sondje a s' vijhén pus k' a lu-minme, i n' saye nén d' griper sol tiesse des ôtes. — Robert Arcq (fråze rifondowe).
- Dj' atake a griper po do bon après l' cresse del Costabone, cåzumint meye metes pus hôt — Lorint Hendschel.
- (v. å nén dit coplemint) monter tot s' agritchant après (ene sacwè).
- Djeråd ritrova s' cascognî et griper totavå ses brantches — A. Moors-Schoefs.
- Rade, il ont gripé d’ssus po lî r’cèper sès cohes,
èt lès hèpes ataquèt. Li crèstê si påhûle
si rimplih d’on grand brut. On ôt crohî lès bwès
qui s’frohèt lot toumant so lès bouhons spatés.
— Henri Simon. - Efants, li mat d' cocagne c' est l' tåvlea d' nosse vicaedje,
Çou k' est dzeur, c' est l' avni, tchaeconk gripe tant k' i pout
— Louis Lagauche, "Mayon" (1923), p. 24 (fråze rifondowe).
- (viebe å coplemint) (ene miete måhonteus, ene miete po rire) monter so (ene feme), djeu d' mot avou l' addjectif gripêye (malåde del gripe).
- Matî Laensbergh dit k' ciste anêye, Gn årè beacôp des femes gripêyes — Årmonak da Matî Laensberg (fråze rifondowe).
Parintaedje
[candjî]- gripe, gripant
- gripaedje, gripeu, griplote, gripete
- agriper, agripaedje, agripeu
- disgriper, disgripaedje
- rigriper
- ragriper
Sinonimeye
[candjî]Notule d’ uzaedje
[candjî]Li viebe griper dins l' sins « aler pus hôt », est pus foirt ki « adschinde » et « monter ».
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :