monter
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje patwès latén « montare » (minme sinse), çou ki dene on mot bodje « mont » avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes; mot cité dins l’ FEW 6/3 108a.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /mɔ̃.te/ /mɔ̃.tɛ/ /mɔ̃.tiː/ /moː.te/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /mɔ̃.te/
- Ricepeures : mon·ter
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | monte |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | montez |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | montans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | montnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | montrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | montéve |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | monte |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | monté |
Ôtes codjowaedjes | sipepieus tåvlea |
monter
- (v. sins coplemint) aler pus hôt.
- Et l' lune, mocante, montéve, montéve,
Påjhûle, sins fé shonnance,
D' aveur pitié do ptit k' ele espawtéve ! — Martin Lejeune, “ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.154, « L’èfant èt l’ leûne » (fråze rifondowe). - Adon l' moteur foircixh; i petårdêye, hansixh, boerlêye; li batchea monte et s' implixh d' årzeye, la k' s' efoncèt les lujhantès brokes d' acî emantcheyes sol boird. — MFab, "Li hatche di bronze" (1937), p. 48 (fråze rifondowe).
- Et l' lune, mocante, montéve, montéve,
- (v. sins coplemint) roter pus hôt.
- Et cwand faleut monter å docsal po-z aler shofler — Lucien Somme (fråze rifondowe).
- C' est l' viye do monde : onk ki dischind et l' ôte ki monte.
- (v. sins coplemint) intrer (dins on trén, on batea).
- Ces deus zigomårds la dimanént a l' intrêye do poncea, et nos espêtchî di monter sol batea.
- (viebe å coplemint) mete eshonne des pîce po fé (ene grosse sacwè).
- Il a atchté ene éndjole a pîces distaetcheyes, mins i n' l' a nén seu monter tot seu.
- (viebe å coplemint) atchter tos les usteyes a ene sakî ki cmince on mestî a s' boûsse.
- C' est s' mononke ki l' a monté.
- (viebe å coplemint) emantchî ene eterprijhe, on pordjet.
- Mi fi, i montrè s’ manaedje, et çoula a vosse narene ; — Henri Simon, « Janète » 1911, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.135 (fråze rifondowe).
- (viebe å coplemint) (cinema) mete eshonne des bokets d' filmaedje po fé on fime, ene videyo.
- C' est mi ki filmêye et ki monte les videyos.
- (viebe å prono) : Loukîz a : « si monter ». : atchter totes les usteyes k' i fåt po fé on mestî.
- Dji m' a monté sins rén dmander a nouk.
Ratourneures
[candjî]Parintaedje
[candjî]Mots d’ aplacaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]Contråve
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
[candjî]aler pus hôt
Viebe
[candjî]monter
Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon vinant d' on patwès do latén
- Viebes do walon avou l' cawete -er
- Mots do walon di deus pîs
- Viebes do walon
- Viebes do walon ki s' codjowèt come bouter
- Motlî do walon pol cinema
- Viebes å prono do walon
- Mots do walon avou des ratourneures
- Mots do francès
- Francès
- Viebes do francès
- Mots do francès scrîts come e walon