walon

Loukîz eto : Walon.

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Loukîz a : « Walon ».

Prononçaedje

AFE :
- diferins prononçaedjes : /walɔ̃/ /walɔ/ /walã/ /walɔŋ/ (minme prononçaedje cåzu pattavå)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /wa.ˈlɔ̃/
Ricepeures : wa·lon

Sustantif

singulî	pluriyal
walon	walons

walon omrin (cåzu todi singulî)

(lingaedje) mancî lingaedje roman cåzé, divinltins, so on grand boket del Walonreye, eyet co scrît beazebén å djoû d’ ouy pa les waloneus.
- [...] li walon d' Lidje, li walon d' Vervî, di Måmdiy, di Nameur, di Mons, di Tchålerwè etc ... pårlers ki n' fjhèt portant k' on seul et minme lingaedje : li walon. — Joseph Mignolet, "Li walon å payîs di Lîdje" (1938), p.9 (fråze rifondowe).
- Efants d' Måmdiy, mintnans bén nosse lingaedje
  Come nos vîs peres, djåzans todi walon — GBod (fråze rifondowe). (Guillaume Bodet)
- Li walon, c’ est l’ lingaedje do cour.
- Cok sins l’ walon, cok sins sporons.
- Li walon, c' est ene langue come li francès; i n a cwate diyalekes — li lidjwès, li namurwès, li et carolo et li lussimbordjwès (Basse Årdene) — ki s' ravizèt come fré et sour — Jean-Claude Somja (fråze rifondowe et rarindjeye). (Jean-Claude Somja)
accint d’ ene coine del Walonreye, k’ on î djåze on roman lingaedje (ossu bén l’ vraiy walon ki l’ picård).
- Dji comprind tos les walons.
- On djheut adon : « motî walon d’ Mont ».
- [...] li walon d' Lidje, li walon d' Vervî, di Måmdiy, di Nameur, di Mons, di Tchålerwè etc ... pårlers ki n' fjhèt portant k' on seul et minme lingaedje : li walon. — Joseph Mignolet, "Li walon å payîs di Lîdje" (1938), p.9 (fråze rifondowe).

Banire « djåzans walon ».
Etikete dås Relîs Namurwès.
live sol walon avou on tite e walon

Parintaedje

waloneu
walonisse
Walonreye / Waloneye
walonreye (accion pol walon, veyowe evi)
walingant
walonijhî
sorwalonde
riwalnijhî / riwaloni; riwalnijhaedje, riwalnijhåve

(minme sourdant etimolodjike)

Vonneche, Wålem, Walin, Wancene, Wånrote

Mots d’ aplacaedje

Rilomêye do mot

Li mot dins on tite di live, di gazete, di soce, di marke

Ké walon po dmwin ? live adjinçné la Lucyin Mahin

Ortografeyes

Divant 1900 :

walon : E203 ^(lére), E212 ^(lére)

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

walon : C8, C13, E1, E34, E170, E212b, S0, S117

E rfondou walon :

walon : R10 ^(lére), R13

Li mot n’ est nén dins : O0, O3, O4, O101, S33

Ratournaedjes

lingaedje cåzé toplin, davance, e l' Walonreye

Arabe : والون ^(ar) =‎ wâloûn
Arabe marokin : ولونيّة ^(ary) =‎ weloneyya
Tcheke : valonština ^(cs)
Almand : Wallonisch ^(de) neute
Inglès : Walloon ^(en)
Espagnol : valón ^(es)
Basse : valoniera ^(eu)
Faeroyès : vallonskt ^(fo)
Francès : wallon ^(fr) omrin
Itålyin : vallone ^(it)
Djaponès : ワロン語 ^(ja) =‎ Warongo
Lussimbordjwès : Wallounesch ^(lb)
Bas sacson : Walloonsch ^(nds) neute
Neyerlandès : Waals ^(nl) neute
Polonès : waloński ^(pl) omrin
Portuguès : valão ^(pt)
Roumin : valonă ^(ro)
Sicilyin : valluni ^(scn)
Eslovake : valónčina ^(sk)
Suwedwès : vallonska ^(sv)
Trouk : Valonca ^(tr)
Kimon amazir marokin : ⵜⴰⵡⴰⵍⵓⵏⵜ ^(zgh) =‎ tawalont

Addjectif

	singulî	pluriyal
omrin	walon	walons
femrin padrî	walone	walones
femrin padvant	walone	walonès

walon omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no) (mins cåzu todi padrî)

a vey avou l’ lingaedje del Walonreye.
- I nos fåt disfinde nosse bea lingaedje walon — Motî d’ Cînè (fråze rifondowe).
- Li soce si loméve « les walons scrijheus d’ après l’ Ban-bwès ».
- C' est des scolaedjes sol croejhete walone.
a vey avou les Walons u avou l’ Walonreye.
- Li tuzance walone.
- … å mitan d’ nosse payis walon, so Sambe.
- Enute, on n’ cåze pus voltî del Redjon walone.

Notule d’ uzaedje

Li plaece normåle di l' addjectif, come tos les ôtes addjectifs di nåcionålité, c' est padrî l' sustantif. Mins gn a yeu ene uzance ki s' a fwait dins les anêyes 1980 d' el mete padvant dins des motires (soce des «Walons Scrijheus d' après l' Banbwès»=, come dins l' vî tins, avou l' addjectif «roman» (Roman Payis).