Do vî francike *wald > Wald e-n almand ; racuzinåve avou l' vî francès wau(t) divnou gau(t) ; racuzinåve avou l' neyerlandès woud, mins sins rapoirt avou l' inglès wood.
On l' trouve co bén divins sacwants toponimes del Walonreye : Mirwå, F. Mainvault (e Rfondou ?) ; u co so wacôstè, li wåstêr[1], u co lœ̄́ hot’lîre do wô, lœ̄́ pont do wô[2].
Savoz si ç' mot la est co vicant ? On l' metreut divins ké hagnon, come on n' a pont di vî walon come lingaedje, come i gn a vî francès ?
Eto dins Presgå; dji n' è saveu rén po Mirwå; po Mainvault, picård do payis "Meyô", k' on pôreut riscrire Meyå e walon, sorlon cisse parintêye etimolodjike la (djel fwait totasteure).
Ci sereut ene intrêye wå 2 / gå (dobès rfondowes) dins l' Wiccionaire. Dji meteu ces mots la come (vî vî mot) (vvm), tot les rwaitant come polant esse des noûmots d' rapexhaedje: come conteye, dutcheye. Mins ces-la sont reployåves mins nén les ôtes come han, fa / fwè / fin (= fagne), ster, strêye (reployî des côps come adresse), rou, sårt, hé, hazale, spexhe, fexhe... Dj' a sovint reployî vå k' esteut cåzu moirt (dierin uzaedje ezès belès-letes dé Hinri Simon).
Si on vôreut, on pôreut fé on lingaedje "vî walon". Gn a des banslêyes di mots acertinés dins les årtchives; dji so rindjant, djusse pol moumint, "Documents lexicaux extraits des archives de Stoumont, Rahier, et Francorchamps (Louwis Rmåke); 155 p.; Textes d'archives liégeoises séries 4-5-6-7 (Edgard Renard) + index... End a eto dins les ALW (vî lidjwès); dins E200 (årtchives di Faimonveye), dins w:Live Louwis Rmåke so les mots walons di dvant 1600...
On pôreut minme dimander oficirmint on côde ISO wao (Walloon-old) al bibioteke do Congrès amerikin (c' est Pablo k' î aveut dmandé li côde ISO "wa" e 2002).
Come dit vaici li code wao est ddja prins.
Et c' est cwè å djusse li vî walon, pask' e linwistike on lome vî francès tos les lingaedjes romans do nôr del France et del Beldjike di 750 a 1400. Adon li vî walon, ci sereut les diyalekes walons del Beldjike di 1400 a 1600 ? Si on vout dmander on côde va faleur rinde çoula clair.
Dji freu l' diferince etur vî lingaedje d' oyi (li vî francès des linwisses k' i gn a), k' on n' sait nén vormint dire kéne sôre di lingaedje d' oyi c' est; eyet vî walon, ki la on voet ddja bén k' c' est do walon (et nén do francès ou do picård).
Latén => vî lingaedje d' oyi => vî walon => walon modiene
I nos fåreut fé des pus spepieus rcweraedjes sol sudjet...
Sorlon Julien Delaite (Essai de grammaire wallonne, I, p. 20), les viebes avou l' coron -ir (aidir) a costé di -ier (aidier) e vî francès (?), divnou aidî, k' on trouve dins ene tchåte lidjwesse di 1236, ça sereut do vî walon.
Dins ene tchåte namurwesse di 1349 (vaici) on trouve sacwants mots come tayon (taion e vî francès) ; 1356 : formangiés (formindjîs), wardeir (wårder) ; 1357 : sorlonch (sorlon, solonc e vî francès), mesparleir (mespårler, mesparler e vî francès), ... c' est do vî walon u do vî francès ?
I nos fåreut bén on linwisse po responde a çoula.
