binamé
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Aplacaedje di : «bén» (avou candjmint d’ voyale) + «*amé» (inmé), come dins «amresse» u «plamor», çou ki dene on mot avou l’ cawete « -é ».
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /bi.na.ˈme/ /bi.na.ˈmɛ/ /bɛː.nɛː.me/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /bi.na.ˈme/ aschoûtez lu
- Ricepeures : bi·na·mé
Addjectif
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | binamé | binamés |
femrin padrî | binamêye | binamêyes |
femrin padvant | binamêye | binamêyès |
binamé omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)
- k' on inme bén, k' on voet voltî.
- mot d' respet po ls evocåcions des sints, do Bon-Diu.
- S' i plait-st å binamé Bon Diu.
- Binamé Bon Diu, ça fwait lontins k' vos estoz la? — André Mottet, dins l' pîce di teyåte Li creyåcion do monde (fråze rifondowe).
Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.
- djinti (-eye), vayant(e), bråve.
- La ene binamêye båshele.
- C' est pår des binamêyès djins.
- C' est on binamé valet, ene feme årè bon avou lu.
- C' est on binamé gros måye, i reye tofer.
- Oho ! Come dji voe, i gn a nouk k' åye tuzé a m' wårder ene boune plaece !… Merci ! C' est foû binamé, dai !!… — Paul-Henri Thomsin, ratournant "Li vî bleu" da François Walthéry & Raoul Cauvin, 2011 (fråze rifondowe).
- djinti (-eye), vayant(e), coraedjeus(e).
- On pus binamé k' lu est eco a fé.
- ki schoûte bén.
- Bén vs avoz on bén binamé efant.
- F. sage, obéissant(e).
- djinti (-eye), ki vént bén a pont (tot djåzant d' ene ahesse).
- Ene boune sitouve, c' est ene sacwè d' binamé e l' ivier.
- F. agréable, confortable.
Ratourneures
[candjî]- binamé gros måye : mot po on bon soçon, nén måhonteus.
- mes binamêyès djins
- iy! binamé ome; iy! binamêye feme; iy! binamêye djin : fråze po-z atôtchî ene sakî, copurade divant ene fråze d' esclamaedje.
- Iy! binamêye djin, k' i fwait ouy måva!
- Franwal: ahåyant po: ah;! mon cher (ma chère).
Sipårdaedje do mot
[candjî]w. do Levant (20inme sieke), mins ki s' a spårdou tocosté e 21inme sieke, pacô rfrancijhî a «bin-n-inmé»
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
[candjî]Sustantif
[candjî]binamé
- sakî k' on-z est amoureus d' lu (leye).
- Tot près do vî pont, i gn a-st on ptit banc Wice ki dj' a sovint moenné m' binamêye (E. Wiket).
- rl a: monkeur.
- F. bien-aimé, chérubin, amoureux, soupirant.
- (pa stindaedje, po s' fote) pôve ome, pôve feme.
- I va påmer, l' binamé !
- Loukîz les don, ces binamés :
Leus ouys sont co plins d’ esbareure ;— Martin Lejeune, “ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.127, « Lès-èfants » (fråze rifondowe).
- Franwal: ahåyant po: le pauvre chéri.
- (pa stindaedje) mot po-z atôtchî polimint ene sakî.
- Oyi don, mi binamé, ki dj' el frè sins tårdjî.
- F. mon cher, ma chère.
Parintaedje
[candjî]- binamêymint, binamêyisté
- Binamé (no d' famile)
- chéri(e).
Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots d' aplacaedje do walon
- Mots avou on candjmint d' voyale e bodje
- Addjectifs do walon avou l' cawete -é
- Sustantifs do walon avou l' cawete -é
- Mots do walon avou des eredjistrumints odios
- Mots do walon di troes pîs
- Addjectifs do walon
- Addjectifs ås cénk cognes ortografikes
- Addjectifs do walon metous padvant ou padrî
- Mots do walon avou des ratourneures
- Mots do grand Payis d' Lidje
- Sustantifs do walon