fåde

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye 1

Tayon-bodje mîtrin neyerlandès « fald » (pådje, retourêye plaece pol hopea d' ansene), eclôs), pal voye d' on calcaedje do picård « faude ».

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes : /foːt/ (betchfessî å, halcrosse rîlêye)
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /fɔːt/
• Ricepeures : nén rcepåve

Sustantif

singulî	pluriyal
fåde	fådes

fåde femrin

1. (mot d’ foistî) moye di bwès ki va esse broûlêye doûçmint po fé do tcherbon d' bwès.
   • Si t' åreus yeu metou l' feu al moye di fåde divant del ricatchî, ça åreut fwait on braijhisse, et tot tourner a soûfe.
   • C' est ciddé ki dj' vons dressî nosse fåde les omes ! — Lucyin Mahin.

   hôte fåde : moye ki n' st nén co metowe a feu, u å cminçmint do broûlaedje.

   basse fåde : moye k' a tot fwait d' broûler, et k' est retaessêye djus.

   aire di fåde; aire a fåde; u plaece di fåde : ronde plaece avou del noere tere, la k' i gn a yeu dinltins ene fåde.

   • On bea djoû, vo l' la toumé so ene ancyinne aire di fåde, la k' n aveut del bele noere tere a make — Lucyin Mahin.

   F. aire de carbonisation .

2. tere d' aire di fåde : noere fråle tere, foirt boune po les fleurs.

   F. terreau.

3. tcherbon d' fåde : tcherbon d' bwès.

   F. charbon de bois.

4. moncea d' tcherbon d' bwès.
5. feu d' bahous.

   F. feu de fanes.

Parintaedje

• fådlêye
• fåder, fådaedje, fådeu
• fådreye, fådreu, fådriyî
• refådler

Minme sourdant etimolodjike (?)

• fåde

Omofoneye

• fåte (flotche)
• fade (sins gosse; nawe, feneyant)

Ortografeyes

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

• fåde : E1, S109, S117
• fâde : S0
• faude : C1, C8, O0, O2, S17

E rfondou walon :

• fåde : R9 ^(lére), R10 ^(lére)

Li mot n’ est nén dins : O100

Ratournaedjes

moye di fjhaedje di tcherbon d' bwès

• Almand : kohlenmöler ^(de)
• Francès : meule de carbonisation ^(fr)

Etimolodjeye 2

Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.

walon "fåde" sitindaedje di fåde (sacwè rafaxhî come ene fåde); li mot a passé dizo l' fôme rifrancijheye "farde" e F. d' Beldjike, did la e F. do Congo, pu rpasser e walon dizo l' rifrancijha "fârde".

Sustantif

fåde femrin

1. dobe foye di cåtron u d' plastik, come en coviete di live, po mete divins on paket d' foyes volantes.
   • Çou k' i lyi fåt, c' est les fådes et les cayés k' ele lyi va apoirter — Lucien Somme (fråze rifondowe).

   F. chemise.

2. çou k' i gn a dvins.
   • Dj' a yeu l' fåde "Gaston Lucy" å CIDWEL.

   rl a: dossire. F. dossier.

3. pactêye di 50 pakets d' cigaretes.
   • Dins l' valijhe, c' esteut totès fådes di cigaretes et des tchåsses nilon.

Ortografeyes

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

• farde : O4

E rfondou walon :

• fåde : R10 ^(lére), R11 ^(lére)
• farde : R13