Aller au contenu

håre

Èn årtike di Wiccionaire.
Loukîz eto : Håre, hare.

Etimolodjeye 1

[candjî]

Tayon-bodje vî francike « hard » (coxhe, pitit toirtchî fi) ; li rfondaedje avou -e tént conte do djinre femrin do walon; li -d- etimolodjike pout tchaire dins l’ parintêye (hårete) ou esse wårdé (hårdêye); gn a måy on t ki rispite come dins l’ ortografeye do francès « hart ».

Prononçaedje

[candjî]

Sustantif

[candjî]
singulî pluriyal
håre håres

håre femrin (vî mot)

  1. loyén fwait avou ene coxhete toirtcheye al mwin, di sacwantès plantes : côrî, beyôle, håvurna, oizire, så, po loyî les faxhenes ; loyén d’ waessén po loyî les djåbes.
    • Alez m’ côper ene håre
    • On loyive li botea di schoices avou des håre di côrî Lucyin Mahin, Ène bauke su lès bwès d’ l’ Ârdene (fråze rifondowe).
    • Gn aveut des faxhenes a ene håre et des cenes a deus håres.
    • Li fi do shabotî est evoye côper des håres po-z etchapler les shabots.
    • Avou des håres, on fjheut des tchaplets d’ traze pwaires di shabots Rodolphe Dedoyard (fråze rifondowe).
    • On loyive les bwès del cliyonêye avou des håres di tchårmea. Motî d’ Bouyon..
  2. (vî mot) coide ; copurade, coide po pinde ene djin.
  3. (pus stroetmint) coidletes d' ene tcheyire epayeye.
    • El fåt vey souwer a grossès gotes – il est todi e-n aiwe – po rmete li gadot dadroet (c’ est co l’ meube k’ overe li pus el måjhone après lu), ou po rapîçter l’ tåve avou troes foyes di boesse ås cigåres, ou po ristoper les håres d’ ene trawêye tcheyire. Arthur Xhignesse, « Boule-di-Gôme », 1912, p.4 (fråze rifondowe).
Ratourneures
[candjî]
  1. awè li håre e s’ cô :
    1. esse on calin, on rénnvå, ki dinltins, åreut fini pindou.
    2. esse presse a s’ maryî.
Parintaedje
[candjî]
Ortografeyes
[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

[candjî]
loyén d’ coxhe
coide
awè li håre e s’ cô
  • Francès : avoir la corde au cou

Etimolodjeye 2

[candjî]
Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.

håre ! [mot-criya] kimande ås tchvås po k’ i tournénxhe a hintche. Loukîz a : hote.

 a håre et a hote ou håre et hote : di tos les costés. F. à droite et à gauche.

Ratournaedjes

[candjî]

F. dia.

Omofoneye

[candjî]

Prononçaedje

[candjî]

AFE : /hɔːʀ/

Sustantif

[candjî]

håre femrin

  1. håde (gobeye, vî mousmint)