kipicî
Apparence
Plinne cogne Lidje-Årdene (betchete sipotchåve) |
Cogne Nameur-Tchålerwè (betchete nén spotchåve) |
Sipotcheye cogne Lidje-Årdene |
---|---|---|
kipicî | copicî | cpicî |
Etimolodjeye
[candjî]Do viebe « picî », avou l’ betchete « ki- » des viebes.
Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | kipice |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | kipicîz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | kipiçans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | kipiçnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | kipiçrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | kipicive |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | kipice |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | kipicî |
Ôtes codjowaedjes | come picî |
kipicî (viebe å coplemint)
- picî mwints côps. Divins les bals al lamponete, les djonnès feyes sont totès cpiceyes. — Motî Forir (fråze rifondowe). F. pincer à plusieurs reprises, tripoter.
- hagnî e mwintès plaeces. Les pouces m' ont tot cpicî — Motî Haust (fråze rifondowe).
- apicî mwints côps. On dit eto: tchåspougnî.
- rascråwer, acsure, tot djåzant d' ene maladeye. Il est cpicî d' on magnant må. F. atteindre, frapper.
- K’ est çki vs kipice ? K’ est çki vs temtêye ?
Pôve pitit andje dizawuré — Martin Lejeune, “ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.136, « L’ andje dèl têre » (fråze rifondowe). - Pol djoû d’ ouy, i n’ a pus nole idêye ki m’ kipice. Come tos les rashious, dji fome mi pupe, dji m’ tchåfe å solo do Bon Diu, et dj’ fwai l’ pus bén k’ dji pou.— Joseph Mignolet, « Li tchèsturlinne dèl Bèle Rotche, 1922, p.19 (fråze rifondowe).
- Totes nos belès båsheles a l' amoureus sorire,
Ont tant cpicî nos cours cwand nos avéns vint ans,
K' on n' poleut les rovyî po des båjhes etrindjires,
K' on n' poleut si fé cwite di leus ouys si blamants. — Louis Lagauche, "L' inmant", Ås walons, (1947), p. 118-119 (fråze rifondowe).
- K’ est çki vs kipice ? K’ est çki vs temtêye ?
Parintaedje
[candjî]- kipiçaedje
- Loukîz a : « picî »
Ratournaedjes
[candjî]hagnî e mwintès plaeces
- Francès : piquer partout
rascråwer
- Francès : atteindre (fr), faire souffrir (fr)
Pårticipe erirece
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | kipicî | kipicîs |
femrin | kipiceye | kipiceyes |
kipicî omrin
- Pårticipe erirece omrin do viebe "kipicî".
Addjectif
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | kipicî | kipicîs |
femrin padrî | kipiceye | kipiceyes |
femrin padvant | kipiceye | kipiceyès |
kipicî omrin
- ki transixh, tourminté (êye).
- Si fi n' est nén rivnou; ele est tote kipiceye — Motî Haust (fråze rifondowe).
- Dj' esteu cpicî, et mes ouys ni s' distaetchént pus di l' ôrlodje ki tournéve å ralinti — Georges Smal (fråze rifondowe).
- Dispoy ki si ome l’ a-st abandné,
Mareye-Djihinne est tot kipiceye — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.39, “Qui fait mâ trouve mâ” (fråze rifondowe). - C’est-c’djoû-là qui tos les comtes et les barons qui s’sintît k’pissîs di r’mwérd, avît pris l’creûs d’blanke sôye dè creûh’lé. — Joseph Mignolet, "Li Payîs des Sotês", 1926, p. 33.
- tot cpicî, tote kipiceye : ki s' måvele po ene tchitcheye.
Ratournaedjes
[candjî]Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon avou ene betchete ki-/co-/c-
- Viebes do walon avou l' betchete ki-
- Viebes do walon
- Viebes do walon ki s' codjowèt come picî
- Pårticipes erireces do walon
- Pårticipes erireces do walon avou l' cawete -î
- Viebes do walon ki l' pårticipe erirece est parey ki l' infinitif
- Addjectifs do walon
- Addjectifs ås cénk cognes ortografikes
- Mots do walon avou des ratourneures