niyêye

Walon (Rifondou)

**Dobès rfondowes**
niyêye		nitêye

Etimolodjeye

Bodje « ni », avou l’ cawete « -êye », (avou on ristitchî Y po stoper l’ ahiket).

Prononçaedje

AFE :
- diferins prononçaedjes : /nɪ.jɛːj/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ni.jɛːj/
Ricepeures : ni·yêye

Sustantif

singulî	pluriyal
niyêye	niyêyes

niyêye femrin

(no d’ contnou) çou k' gn a dvins on ni come oûs a cover ou come pitits oujheas.
- Cwand on s’ pormoenne avå trixhes et bwès, il atome k’ on voeye, so èn åbe, ene niyêye di fenaesses ou d’ mosseas — Joseph Minet, "Les oujheas di nosse payis", p. 19.
- Pocwè kel gorea-moxhon, evoye al revolete, åreut i rovyî l' tcholeur del niyêye ? — Jean-Denys Boussart (fråze rifondowe).
(pa stindaedje do sinse) ni.
- Lès-oûhês l’ riqwèrèt, li monså faît s’ niyêye
  divins ’ne fotche conte si bôr èt, qwand l’ Bêté tchèrèye
  påhûl’mint d’vins les steûles èl doûce tièneûr dèl nut′,
  c’est sor lu qu’ po tchanter l’ råskignoû s’apîcetêye. — Henri Simon.
- Et l' aronde riprind s' plaece
  Å toetea dzeu li fniesse,
  E s' viye niyêye di l' an passé,
  Tote fire do rvey nos crexhants prés … — Jean Dessard, D'ine cohe so l'aute, 1939, p.162, Å prétins (1927) (fråze rifondowe).
(imådjreçmint) binde d' efants, di djins.
- Kimint, sins leye, aclevreut on l' niyêye?— Martin Lejeune, "Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune" p. 110, "Ås vîs djônês" (fråze rifondowe).
- El måjhone, å côp k' dji rintra,
  Li didjuner sol tåve esteut presse,
  Et tote li niyêye acora
  Po m' diner ene grosse båjhe a picetes. — Jean Dessard, D'ine cohe so l'aute, 1939, p.18, Matinêye di prétins (1904) (fråze rifondowe).
- I gn a portant toplin des sacwès pol fé rovyî : li niyêye da Rogneuse ki crexhe, et ki vént hawter et djouwer télfeye disk’ a dzo l’ banse do houlot. — Arthur Xhignesse, « Boule-di-Gôme », 1912, p.18 (fråze rifondowe).
- Po toplin des ôtes, awè dai,
  Ene téle niyêye sereut-st ene tchedje;
  Nos cmeres, asteure, n' ont pus l' coraedje
  Di s' ehaler d' on té fårdea— Joseph Vrindts, "Racontules et råtchåds" (1920), p.148; "Madame groubiote" (fråze rifondowe).
(imådjreçmint) (belès-letes) plaece k' on-z î e-st aclevé, k' on s' î sint come e s' måjhone.
- Si foidje ! Niyêye des vîs cpagnons,
  Di s' pere et motoit d' ses tayons,
  La ki guerive des eures etires,
  Todi parey avou l' sorire. — Louis Lagauche, L'aimant, (1947), p. 13 (fråze rifondowe).

Sinonimeye

lét d' oujheas

plaece k' on-z î e-st aclevé, k' on s' î sint come e s' måjhone

Ortografeyes

Divant 1900 :

niäie : E203 ^(lére)

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

niyêye : E1, E34

E rfondou walon :

niyêye : R10 ^(lére), R13

Sipårdaedje do mot

w. do Levant

Ratournaedjes

çou k' gn a dins on ni

Inglès : brood ^(en), nest ^(en)
Francès : nichée ^(fr)

plaece k' on s' sint e s' måjhone

Francès : foyer ^(fr)

efants d'ene famile

Francès : enfants d'une famille