té
Apparence
Etimolodjeye 1
[candjî]Tayon-bodje latén « talis » (minme sinse).
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes :
- /te/
- (pa rfrancijhaedje) /tɛl/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /te/
- diferins prononçaedjes :
- Ricepeures : nén rcepåve
Addjectif
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | té | tés |
omrin divant voyale | tél | téls |
femrin addj. sudjetrece | téle | téles |
femrin addj. djondrece (todi padvant) |
téle | télès |
té omrin
- k’ est l’ minme ki çou k’ on vént d’ dire.
- Po nos solåcyî, nos copinans sovint a l’ vude et a målvåt : on té ricfoirt ki vént d’ ådfoû fwait grand toirt å solåciaedje k’ el Bon Diu mete e fond d’ nosse cour — AKratJB (fråze rifondowe).
- L’ ome ki n’ dimandéve rén s’ aveut saiwté foû do posse a ene téle vitesse k’ i s’ a rtrové el rowe sins k’ on åye li tins del vey passer — Émile Sullon (fråze rifondowe).
- S' ele polént dmorer téles!
- k' on a dit, mins ki ça n' a nole impôrtance di repeter.
- Dji vénrè a ene téle eure.
Ratourneures
[candjî]- tél est on: on n' si rfwait nén.
- tél est i: i n' est nén d' foirt boune cwålité; i n' våt k' ses sôs.
- I n' est nén tchir mins tél est i.
- té et ké: come il est.
- Dji l' a atchté té et ké.
- té nez té vé: on rshonne a ses parints (sin. té pere té fi).
Parintaedje
[candjî]Mots d’ aplacaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]Ratournaedjes
[candjî]Nén definixhant prono
[candjî]té omrin
- parey; dins l’ ratourneure : rén d' té.
Etimolodjeye 2
[candjî]Calcaedje do neyerlandès « thee », lu-minme do malès «te», lui-même d’ on lingaedje chinwès 茶, tê.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- prononçaedje zero-cnoxheu : /te/ (minme prononçaedje pattavå)
- Ricepeures : nén rcepåve
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
té | tés |
té omrin (nén contåve)
- (abwesson) todi singulî abwesson, fwaite pa dismantchaedje des foyes do teyî dins del tchôde aiwe.
- C' est des djins ki bevèt do té tote li sinte djournêye.
- dismantchaedje des foyes u des fleurs di tolminme kéne plante dins del bolante aiwe, k’ on boet po s’ reschandi u po s’ médyî.
- Dji vos va fé ene djate di té d’ camomile — Maurice Colombin (fråze rifondowe).
- Mins c’ est bon k’ il a yeu do té d’ suzon, pask’ i nd a fwait ene, di xhinêye, po prinde vos troyreyes — Ernest Benoit (fråze rifondowe).
- I flote totavå e l’ air ene hinêye di frisse four k’ on ndè freut do té — Jean-Pierre Dumont (fråze rifondowe).
- Ele si fjhént avôrter avou do té d’ rowe u di plante di toet — Paul Gilles (fråze rifondowe).
- pluriyal sôres di sminces po ces abwessons la.
- I vind des tés d' totes les sôres: po les rnos, po doirmi, po ddjerer.
Parintaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]- (abwesson ås plantes): tizane
Ratournaedjes
[candjî]abwesson fwaite avou des foyes di teyî
- F. "tisane".
Waitîz eto
[candjî]Lijhoz l’ årtike Té (aboere do teyî) so Wikipedia
Etimolodjeye 3
[candjî]Sustantif
[candjî]té omrin
- lete & sôre di rîle
Omofoneye
[candjî]Pwaire minimom
[candjî]Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon vinant do latén
- Mots do walon d' on seu pî
- Addjectifs do walon
- Addjectifs ås cénk cognes ortografikes
- Mots do walon avou des ratourneures
- Pronos nén definixhants do walon
- Calcaedjes do neyerlandès e walon
- Mots ki s' prononcèt parey totavå
- Sustantifs do walon
- Sustantifs nén contåves do walon
- Motlî do walon po ls abwessons
- Sustantifs do walon todi singulîs