doû
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje latén « dolium » (doleur, poenne)
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes :
- /duː/ /dyː/
- (pa rfrancijhaedje) /dœj/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /duː/
- diferins prononçaedjes :
- Ricepeures : nén rcepåve
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
doû | doûs |
- (dujhance sociåle) termene k' on mostere, dins ses mousmints et dins ses cdujhances, k' on-z est dins l' penin paski onk di vos parints est moirt.
- mousmints k’ on poite di ç’ tins la.
- Il ont stî atchté leus doûs a Libråmont.
- noerès gordenes k’ on meteut dins l’ tchambe la k’ on leyive li moirt.
- convoye des djins ki vont avou l’ moirt a l’ eglijhe, u a l’ aite.
Ratourneures
[candjî]- esse di doû (di) aveur on près-parint k’ a djusse morou.
- si mete e doû u si mete di doû :
- si moussî come rekis po porter l’ doû.
- (imådjreçmint) furler tos ses cwårs. F. dépenser tout.
- i s' ont metou d' doû po lontins : il ont-st epronté dtrop, il åront do må a rpayî.
- si mete foû d' doû u esse djus d' doû : aveur tot fwait d’ poirter l’ doû.
- grand doû doû foirt sitraegne, poirté po ses parints.
- Les femes poirtént l' grand doû avou l' chale a ût coines.
- Li grand doû serè poirté; les dmeys-doûs seront sopoirtés (djeu d' mots, papî pol fén do cwarmea d’ Måmdey).
- dimey doû, pitit doû doû po des pus lon-parints. Loukîz a : dimey-doûs.
- vwele di doû vwele ki les femes di doû agritchént a leu tchapea. Loukîz a : vwelete.
- fé s’ doû di rinoncî a.
- I nos fåt fé nosse doû d' l' amour did la lontins, et nos coirnyî come deus båyåds a mitan moirts — Guy Brener (fråze rifondowe).. Loukîz a : spani. F. se résigner à, faire son deuil de, être privé de.
- leyî fé s' doû leyî aprester ene sakî a on cwitaedje.
- Ey i faleut tolminme leyî fé doû, bén påjhirmint, al moman, divant d' endaler — Chantal Denis (fråze rifondowe). F. préparer psychologiquement.
- poirter l’ doû (po) shuve les dujhances di doû po (on près-parint).
- poirter l' doû Napoleyon : èn si nén moussî come i fåreut cwand on est d’ doû.
- poirter l’ doû di s' blanke bouwresse aveur ses puretes et scançons tot mannets.
- mete li doû assonrer ene tchambe avou ces tanteures la.
- moenner l' doû esse al tiesse di cisse convoye la. Davance, c' esteut les pus près vijhéns, èn ome et ene feme, ki moennént l' doû, les parints shûvént.
- shuve li doû u nd aler å doû si mete dins l’ etermint.
Sinonimeye
[candjî]- (convoye viè li çmintire): etermint
Omofoneye possibe
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Li mot n’ est nén dins : S44
Ratournaedjes
[candjî]temene shuvant l' moirt d' on près-parint
- F. vêtement de deuil.
- F. tentures funèbre.