spani

Walon (Rifondou)

Alofômes di s(i)- / (e)s-

Cogne prumrece (dirî voyale)	Dispotchaedje (dirî cossoune)	Divanceye voyale (dirî cossoune)
spani	sipani	espani

Etimolodjeye

Tayon-bodje vî francike * « spanjan » (minmes sinses).

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	spani / spanixh
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	spanixhoz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	spanixhans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	spanixhnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	spanirè / spanixhrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	spanixheu
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	spanixhe
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	spani
Ôtes codjowaedjes	come prusti

spani (viebe å coplemint) (å prono : si spani)

1. si djoker d' nouri èn efant, u l' fé passer d' on nourixhaedje avou des poures di laeceas a on sognaedje avou des boleyes; espaitchî d' teter, u arester l' laecea a on djonne d' ene biesse-a-tetes.
   • On spanixh ordinairmint les efants a nouv moes — Motî Forir (fråze rifondowe).
   • Dji vôreu bén spani nosse biket, mins il est co trop flåwe po l' moumint — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
   • On n' sipanirè nén l' polin asteure.
   • Li troye a spani s' niyêye — Lucyin Mahin, Ène bauke su lès bwès d’ l’ Ârdene, p. 28 (fråze rifondowe).

Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.

2. côper a ene sakî åk k' i boeveut, k' i fouméve, k' i magnive voltî, k' il inméve bén fé, el mete etî d' ene djin k' i veyeut voltî.

Les gueres end ont spani pus d' onk (J. Haust). I dnèt del metadone åzès droukés po les spani des pikeures d' eroyene. Li pôve est spani d' djoyes (J. Haust). Il est spani, saiss, asteure !

1. • Spani dèl vrèye tchôleûr,
     Dji hapéve mès blawètes
     Ås stoûves di måle aweûr.
     Ås fås bruzis d' crahètes
     — Camille Gaspard.

F. sevrer, priver, supprimer, frustrer.

3. (so l' imådje do spanixhaedje, målåjhey moumint mins k' i fåt passer par la) fé çou k' i fåt, sorlon l' djustice des omes u do Bon Diu, po s' fé pardoner on petchî, ene flotche.

1. • Li cfessaedje vos dene moyén di spani vos petchîs.
   • I m' shonne k' a stî si målureus
   • K' i va-st å paradis tot droet,
     Ca vs poloz dire, a l' eure di s' moirt,
     K' endè va foû d' on purgatwere
     Et ki l' Bon Diu l' årè loukî
     Come onk k' a spani ses petchîs
     — Henri Forir, Satire en vers, 1836 (fråze rifondowe).
   • On n' såreut spani on sfwait crime — Henri Forir (fråze rifondowe). F. expier, réparer.

Ratourneures

1. aveur sitou spani avou on herin / awè stî spani avou on soret

/ aveur sitî spani al moståde / awè stî spani avou ene sasse: si dit d' ene sôlêye (cwand on lyi a rsaetchî l' laecea, c' est come s' il åreut dné ene sacwè d' salé, di picant e s' boke, et lu tofer diveur boere po fé passer ç' gosse la).

1. awè stî spani avou ene råbosse: awè ene grande lådje boke.

Ortografeyes

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

• spani : C1, S17 p. 28
• spani / sipani : C8
• spani / èspani : O4
• spani / supani : S117

E rfondou walon :

• spani / sipani u espani : R10 ^(lére)

Li mot n’ est nén dins : R13

Parintaedje

spanixhaedje, spanixheuse, spanixheure, spanixhmint, spanixhant, spanixhåve

Ratournaedjes

rissaetchî l' laecea a on påpåd, a on djonne di biesse å tetes

• Francès : sevrer ^(fr)

Pårticipe erirece

	singulî	pluriyal
omrin	spani	spanis
femrin	spaneye	spaneyes

spani omrin

1. Pårticipe erirece omrin do viebe "spani", ki pout esse eployî come addjectif et come sustantif.
   • Ci ptite la n' a nén co spaneye.
   • On l' a spani tot djonne.
   • Ns avans stî spanis des subzides do ministere.

Codjowa

	Dobès rfondowes
spani		spanixh

spani

1. indicatif prezintrece, prumire djin do singulî, do viebe « spani ».
2. kimandeu prezintrece, deujhinme djin do singulî, fôme camaerådrece, do viebe « spani ».

Addjectif

	singulî	pluriyal
omrin	i	is
femrin padrî	eye	eyes
femrin padvant	eye	eyès

spani omrin

1. k' on lyi a rsaetchî l' laecea.
   • Nos coshets sont spanis.

Ratournaedjes

k' on lyi a rsaetchî l' laecea

• Francès : sevré ^(fr)