rimagnî
Apparence
avou ene sipotchåve voyale | avou ene divanceye voyale | sipotcheye cogne |
rimagnî | ermagnî | rmagnî |
rimagnî | rimwindjî |
Etimolodjeye
[candjî]Do viebe « magnî » avou l’ betchete « ri- » des viebes çou ki dene on mot avou l’ cawete di codjowaedje « -î » des viebes.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ʀi.ma.ˈɲiːˈ/
- Ricepeures : ri·ma·gnî
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | rimagne |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | rimagnîz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | rimagnans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | rimagnnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | rimagnrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | rimagnive |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | rimagne |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | rimagnî |
Ôtes codjowaedjes | come waitî |
rimagnî (viebe å coplemint)
- magnî co on côp.
- Ele rimagne a dijh eures, et co après l' shijhe.
- Dji va rmagnî del djonne salåde !
Ele boute a l' ouy so les cotjheas
— Louis Lagauche, "Les belès-eures" (1928), p. 91 (fråze rifondowe).
- (mot d’ fiziolodjeye) broûler on texhou d' rezieve.
- Di l' ivier, les taessons rmagnèt leu cråxhe — Lucyin Mahin, Ène bauke su lès bwès d’ l’ Ârdene (fråze rifondowe).
- (biyolodjeye) fé moussî ene sacwè ådvins, tot djåzant d' ene celule (d' on coir, des foû ptitès biesses).
- Li celule va rmagnî l' virûsse.
- disdire çou k' on-z aveut dit.
- -Dj’ a rmagnî çou k’ dj’ aveu dit ! — Paul-Henri Thomsin, ratourtnant Tchantchès, c'èst po rîre, 2023, p.26 (fråze rifondowe).
- (linwince) fé candjî ene cossoune metowe astok, tot djåzant d' ene ôte cossoune.
- Dins «tchvå», soeye-t i ki l' «tch» rimagne li «v», et ça dene «tch'fau»; soeye-t i l' contråve, et ça dvént «dj'vâ».
Ratourneures
[candjî]Parintaedje
[candjî]- rimagnaedje, rimagnant
- Loukîz a : « magnî »
Ortografeyes
[candjî]Ratournaedjes
[candjî]fiziolodjicmint broûler on texhou d' rezieve
- Francès : métaboliser (fr), réassimiler (fr)
citolodjicmint, fé moussî ene sacwè ådvins, tot djåzant d' ene celule
- Francès : phagocyter (fr)
Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Dobès rfondowes do walon
- Viebes do walon avou l' betchete ri-
- Viebes do walon avou l' cawete -î
- Mots do walon di troes pîs
- Viebes do walon
- Viebes do walon ki s' codjowèt come waitî
- Motlî do walon pol fiziolodjeye
- Motlî do walon pol biyolodjeye
- Motlî do walon pol linwince
- Mots do walon avou des ratourneures