timpesse
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje latén « tempesta » (minme sinse); l' adviebe riprezinte on stindaedje do sinse do mwaisse mot.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes :
- /tɛ̃.ˈpɛs/
- (pa rfrancijhaedje) /tɛ̃.ˈpɛt/ /tã.ˈpɛt/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /tɛ̃.ˈpɛs/ (minme prononçaedje pattavå)
- diferins prononçaedjes :
- Ricepeures : tim·pesse
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
timpesse | timpesses |
timpesse omrin et femrin (djinre diferin do sfwait mot e francès)
- (mot d’ meteyo) grande air, ki råye les åbes, et stårer les bateas el mer.
- On timpesse a flaxhî tos les grins; s' a-t i råyî des gros åbes. — Motî Forir (fråze rifondowe).
- Des rôlants, c' est des grossès waxhes k' i gn a dins l' mer ou les grandès basses cwand c' est timpesse.
- Leye todi rider so ti schåfe les timpesses eyet les wagues vinowes d' ôte pårt, saiss. — Lorint Hendschel, So l’ Anuti.
- Et l' timpesse et l' tonire l' ont djondou co traze feyes, Sins måy lyi fé ene acseure. — Henri Simon (fråze rifondowe).
- (imådjreçmint) rascråwe k' abroke d' on plin côp (guere, evnd).
- Mins l' apetit des grands k' on n' pout måy ripaxhî El timpesse ki shofléve, evoya Djule Cezår Po ravadjî ses bwès, ses campagnes, ses paxhis Et pårti ses ritchesses inte des mådits sôdårds. — Louis Lagauche (fråze rifondowe).
Ratourneures
[candjî]n' a nou timpesse ki n' vegne a pont
Parintaedje
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Li mot n’ est nén dins : S117
Ratournaedjes
[candjî]foirt vint
- Arabe : عاصفة (ar) = عَاصِفة = 3âçifa
- Arabe marokin : عجاجة (ary) = 3jaja, عجاج (ary) = 3jaj pluriyal
- Almand : Sturm (de)
- Inglès : storm (en), tempest (en)
- Espagnol : tempestad (es)
- Francès : tempête (fr)
- Neyerlandès : storm (nl)
- Kimon amazir marokin : ⴰⵊⴰⵡⵡⵓ (zgh) = ajawwo; ⵉⵊⴰⵡⵡⵏ (zgh) = ijawwen pluriyal
Adviebe
[candjî]timpesse (nén candjåve)
- d' ene manire k' i gn a bråmint des sacwès k' on ndè cåze.
- Et nos avans des libertés timpesse; Vola pocwè k' nos estans firs d' esse Walons. — Théophile Bovy, Li Tchant dès Walons (fråze rifondowe).
- d' ene foite manire.
- Il ovrèt timpesse.
- Li Signeur a rbeni m' mwaisse timpesse; vo l' la divnou on grand Monsieu. — Lorint Hendschel, Li Djneze (ratournaedje).
- Si seu toirt, ci fourit d' aler souner a messe Dabôrd k' a Betleyem, les Djwifs saetchént timpesse So tot çki s' aprepyive del båzlike do Noyé. — Lucyin Mahin.
- foirt radmint.
- Les anêyes endè vont timpesse. — Motî Haust (fråze rifondowe).
Sinonimeye
[candjî]bråmint, toplin, a rlaye, toplin, a make, a crever, pår, totevoye; Loukîz a : «Motyince:grande cwantité/walon»
Sipårdaedje do mot
[candjî]Ratournaedjes
[candjî]e grande cwantité Loukîz a : Motyince:grande cwantité/walon
- Francès : en pagaille (fr), en masse (fr), à foison (fr), à profusion (fr)
Waitîz eto
[candjî]Lijhoz l’ årtike timpesse so Wikipedia
Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon vinant do latén
- Mots ki s' prononcèt parey totavå
- Mots do walon di deus pîs
- Sustantifs do walon
- Sustantifs do walon ki l' omrin et l' femrin sont pareys
- Sustantifs d' on djinre diferin do sfwait mot e francès
- Motlî do walon pol meteyo
- Adviebes do walon
- Mots nén candjåves do walon
- Mots do grand Payis d' Lidje