xhårer

Walon (Rifondou)

Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.

Etimolodjeye: bodje "håre !" (kimande ås tchvås) ricomprin xhåre (boerler "håre, håre" et sbarer), avou assaetchance di xhorer.

xhårer (codjowaedje)

I. [v.s.c.]

1. roter tot s' dispaitchant. rl a: si dxhombrer, xhaerpi.

1. • Li singlé xhåréve åd triviè d' tot.
   • I xhåréve, saiss, po rmonter l' pavêye — Michel Francard (fråze rifondowe).
   • Ses ptitès djambes xhårnut si feles k' ele ni sårént dire s' i gn a de pîs å dbout (B. Genaux).
   • Elle a houkî l' efant, et xhårer, tot carwaitant avou ses mwins padzeu ses ouys (Bernard Louis).

   On dit eto: chamter, bizer, fritchî. F. courir à toutes jambes, se dépêcher.

2.  xhårer å pus abeye : si dispaitchî raddimint.
   • Les femes xhårèt å pus abeye po-z aprester l' marinde.

   F. se précipiter, se grouiller.

3.  xhårer å diåle : cori evoye.
   • Cwand i vneut des avions inglès, faleut vey xhårer les Boches! (W. Bal).

   On dit eto: bizer evoye, fritchter evoye. F. disparaître, filer.

2. bouter raddimint, sins låtche.

1. • Avou li, i fåt todi xhårer (R. Hostin).
   • Il a co xhåré tote li djournêye.

   F. s'activer, trimer.

3. aler d' ene vijhene a l' ôte po-z aler canler.

4. sibarer et tchessî evoye. I n' fåt nén aler xhårer l' djibî. Ces djonnes la ! il ont co stî xhåré mes poyes. Ene såme, c' est on filet d' pexhe k' on loye des deus costés d' l' aiwe; gn a des aidants rotèt dins l' aiwe pus hôt, po xhårer les pexhons et les tchessî dvins. On dit eto: ewaerer, axhårer. F. chasser, déranger.

II. xhårer après [v.c.n.d.] cweri ene sacwè k' on djéreye après. I xhårèt après les meurons F. chercher avidement, fureter.

Parintaedje

• xhåraedje, xhåreu, xhåråde
• axhårer
• caxhårer
• mesxhårer
• xhåriner

| xhåraedje [o.n.] no d' fijhaedje et no di çou k' est fwait (accion eyet si adierça) pol viebe "xhårer".

| xhåreu, xhåreuse u xhårresse [o.f.n.] li ci (cene) ki xhåre toltins. On dit eto: spitant, fileu. F. vif, actif, remuant, agité, coureur.

| xhåråde [f.n.] coraedje-evoye di tos les costés. Nos esténs a marôde, kéne xhåråde cwand oon a veyou l' cinsî (R. Hostin). F. course, fuite désordonnée, débandade.

Omonimeye coinrece :

• xhorer, xhoraedje, xhoreu.