xhorer
Apparence
-
xhorer al terere
Etimolodjeye
[candjî]Bodje mîtrin hôt almand « schoren », "pelter", çou ki dene on mot avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes; mot cité dins l’ FEW 17 55. On l' croet d' on vî tîxhon *skurō, "cotaeyî".
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /ʃɔ.ˈʀɛ/ /hɔ.ˈʀe/ /çɔ.ˈʀe/ (betchfessî xh)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ʃɔ.ˈʀe/
- Ricepeures : xho·rer
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | xhore |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | xhorez |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | xhorans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | xhornut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | xhorrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | xhoréve |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | xhore |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | xhoré |
Ôtes codjowaedjes | come bouter |
xhorer
- (viebe å coplemint) (mot des mnujhîs et scrinîs) trawer avou ene terere.
- On xhore deus trôs po fé ene hote — Motî Toussaint (fråze rifondowe).
- (viebe å coplemint) cåvler on fossé po leyî cori l' aiwe evoye.
- Fåt xhorer on gråve vola — Motî Toussaint (fråze rifondowe et rarindjeye).
- (viebe å coplemint) saiwer (on frexh terén).
- On a xhoré totes nos waides — Motlî di Ståvleu (fråze rifondowe et rarindjeye).
- (v. sins coplemint) maneuvrer ene naçale avou on grand baston.
- (viebe å coplemint) (imådjreçmint) schaper (ene sakî k' esteut e dandjî).
- Avou troes meye cårlusses, dji sereu xhoré. — Motî Forir (fråze rifondowe).
- Mareye : Si l’ colon rvént, profitez è, mi pere serèt-st ås andjes ; fjhoz lyi li dmande et nos estans xhorés !
Djôzef : C’ est çoula minme !... Çou k’ c’ est des femes ! Dji m’ î piede, wice vont ele cweri tot çoula ? — Henri Simon, « Li bleû-bîhe » 1886, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.17 (fråze rifondowe).
Parintaedje
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ôtès ortografeyes (avou des sourdants nén rkinoxhous) :
- 1 : R12
Ratournaedjes
[candjî]maneuvrer ene naçale å baston