Aller au contenu

xhiltant

Èn årtike di Wiccionaire.

Etimolodjeye

[candjî]

Do viebe « xhilter » avou l’ cawete « -ant ».

Prononçaedje

[candjî]

Pårticipe prezintrece

[candjî]

xhiltant (nén candjåve)

  1. pårticipe prezintrece do viebe « xhilter ».
    • I saye di nos fé vni e xhiltant avou l' sounete di s' velo.

Addjectif

[candjî]
singulî pluriyal
omrin xhiltant xhiltants
femrin padrî xhiltante xhiltantes
femrin padvant xhiltante xhiltantès

xhiltant omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)

  1. ki s' kitchoke tot fjhant on brut d' xhilete.
    • Dji vou del xhiltante manoye.
    • Il årè on xhiltant patår al djaive Motî d’ Vervî (fråze rifondowe et rarindjeye).
  2. (imådjreçmint) ki xhiltêye a l' oraye.
    • La on xhiltant resploe Motî d’ Vervî (fråze rifondowe et rarindjeye).
    • Come tos les fis d' ovrî k' ont stou aclevés e nosse xhiltant patwès, il inme ci-voci come li purnale di ses ouys, pår dispoy li djoû k' i sinta ki l' Muze l' aduzéve di ses aiyes et lyi sussinéve des sacwès ki rmouwént s' cour di tuzeu Prosper Libert (fråze rifondowe).
    • Mi cour tocta come on xhiltant tchant d' clokes
      Ki trûle sol tere les pieles di cariyonLouis Lagauche, "L' inmant", Li tchanson del Mouze, (1947), p. 111 (fråze rifondowe).
  3. ki dene del djoye, k' on-z a bon di rwaitî, foirt bon.
    • L' ekipe do Barça nos a mostré si xhiltant djeu des grands djoûs.
    • Mi dji di k' vosse Moustafa, c' est on xhiltant sudjet.
    • Did la, li xhiltante idêye da l' Ive Påket, d' ahoukî les politikîs åzès soçnaedjes di Djiblou, des soçnaedjes pår e walon, come di djusse Lucyin Mahin.
  4. k' est todi gaiy.
    • xhiltant diåle, mi-n ome ! Motî Gilliard (fråze rifondowe).
    • Djan, ki shuvéve di près, veya ...
      Ki s' dame, sol côp, s' racavaya,
      Et tote fire, li xhiltante mamjhele
      Dit, ossu vite rasshiowe so s' sele,
      Après s' aveur bén recresté :
      -Avoz vs veyou mi adjilité ? Joseph Kinable, Les crostillons (1889), "L’agilité del baronne", p.15 (fråze rifondowe).
  5. foirt froed(e).
    • Gn a co yeu ene xhiltante djalêye Motî Forir (fråze rifondowe et rarindjeye).
  6. toctant.
    • A panea, les deus mwins djondowes,
      Sayant d' î mete tote si atincion,
      Li loukeure å cir come pierdowe
      Et l' cour xhiltant, li ptit efant,
      Gruzene måfwaitmint l' priyire
      Ki s' mame lyi gruzene mot pa mot. Martin Lejeune, “ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.145, « L’èfant prèye » (fråze rifondowe).

Mots d’ aplacaedje

[candjî]
  1. fé xhiltant : djaler foirt, fé foirt froed.

Sinonimeye

[candjî]
k' on-z inme foirt bén
foirt (froed, djalêye)

Ortografeyes

[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : C1, C8, R13

Ratournaedjes

[candjî]
ki fwait on brut d' metå tot s' kitchocant
ki xhiltêye ås orayes
k' on-z inme bén Loukîz a : clapant

Adviebe

[candjî]

xhiltant omrin (addjectifs-adviebes prindant on femrin, mins nén l' pluriyal)

  1. dins l’ ratourneure : xhiltant noû, xhiltante nouve: tot noû, tote nouve.
    • Il est abiyî tot xhiltant noû Motî Forir (fråze rifondowe et rarindjeye).
    • I s' a atchté ene moto xhiltante nouve.

Sinonimeye

[candjî]
xhiltant noû

Ratournaedjes

[candjî]
xhiltant noû

Sustantif

[candjî]
singulî pluriyal
omrin xhiltant xhiltants
femrin xhiltante xhiltantes

xhiltant omrin

  1. (camaerådreçmint) djoyeus ome, mins ene miete sot.
    • C' est on xhiltant, et toursiveus avou ça Auguste Laloux (fråze rifondowe).
    • C' end est dedja des xhiltants, les Namurwès: fote li curé å mitan d' on parey xhiltant Auguste Laloux (fråze rifondowe).
  2. Loukîz a : « xhiltante ».

Ratournaedjes

[candjî]
djoyeus ome ene miete sot